North Dakota

Land:	USA
Alment mál:	Enskt
Høvuðsstaður:	Bismarck
Størsti býur:	Fargo
Innlimað:	2. november 1889
Guvernørur:	Doug Burgum (R)
Vídd:	183,272 km²
Íbúgvar (2019):	762 062
fyri km²:	3.6/km²
Tíðarzona:	UTC -7/-6/-5
Heimasíða:	www.nd.gov

North Dakota, á føroyskum ofta nevndur Norðurdakota (enskt: State of North Dakota), er stakríki í Sambandsríkinum Amerika við umleið 672 túsund íbúgvum. Høvuðsstaðurin eitur Bismarck og Fargo er størsti býurin. Í 1889 gjørdist North Dakota stakríki í USA. Í norðri hevur Norður Dakota mark við Kanada (landslutir: Saskatchewan og Manitoba), í eystri við Minnesota, í suðri við South Dakota, og í vestri við Montana. Eyknevni er Friðurtagarðstaturin (enskt: The Peace Garden State).

Fólkið er ættað úr Týsklandi (46,9 %), Noregi (30,1 %), Írlandi (8,2 %) og Svøríki (4,8 %).

Búskapur

Landbúnaður

Landbúnaður er høvuðsvinnan í Norðurdakota ^[1]. Myndin er tikin tætt við Mayville.

Norðurdakota er ein fløta, øll sum hon er. Veturin er kaldur og kavin ovurhonds nógvur, hann legst niður tíðliga um heystið og liggur so langt út á várið, men summarið er heitt. Áðrenn evropear komu til Dakota í 1738, lá fløtan sum hagi, men nú er tað mesta av henni undanvelt, og har sum indiánar fyrr eltu dýrini, standa nú maisakrar og hveitiakrar, so langt eygað røkkur. Til at pløga hesar stóru akrar hava teir sterkar traktorar, og kornið verður innheystað við skurðtreskjara.

Óføra stórir eru nógvir av gjørðunum, og hetta ger, at bóndunum nýtist ikki at tøða jørðina so nógv, sum teir gera í búnaðarlondum í t.d. Evropa. Teir velta bara ikki korn ella aðra grøði í sama stykki meir enn eitt ár og lata so liggjaóvelt aftur í tvey ella fleiri ár. Eplum og rótum velta teir eisini nógv av har norðuri.

Oljuvinna

Oljuvinnan skapar nógv arbeiðspláss; Norðurdakota hava lægsta arbeiðsloysi í USA.

Oljuvinnan er uttan iva ein framtíðarvinna í Norðurdakota. Hóast Norðurdakota hevur verið eitt olju- og gassland í skjótt hálvthundrað ár ^[2], so verða framhaldandi funnin nýggjar olju- og gassleiðir ^[3]^[4]. Týðandi nøgdir av olju og gassi eru enn í Norðurdakota, og møguleiki er fyri at framleiðast kann í yvir 20 ár afturat.

Alsamt fleiri og fleiri amerikanarar‎ í Dakota velja sær arbeiði í olju. Vinnan skapar nógv arbeiðspláss; einki annað stakríki hevur so lágt arbeiðsloysi sum Norðurdakota. Arbeiðsloysið í januar 2014 var 2.6 % ^[5]. Fleiri búskaparlig lyklatøl peika rættan vegin; hetta bæði tí at arbeiðsmøguleikarnir í Norðurdakota eru veksandi og arbeiðsloysið minkandi, men eisini tí at talan er um sera væl lønt og væl skipað størv. Arbeiðsloysið er lágt og lækkar. Bruttotjóðarúrtøkan veksur. Fleiri løntakarar eru í privata vinnulívinum, og samlaðu lønargjaldingarnar vaksa. Í kjalarvørrinum á altjóða búskaparkreppuni, sum brast á í New York í 2008, hava Norðurdakota veruliga fingið fótafestið aftur. Hagtalsgrunnurin Bureau of Labor Statistics almannakunngjørdi í 2014, at í miðal er arbeiðsloysið í teimum 50 USA londum 6.7 % ^[6]; Rhode Island (9.1 %) og Nevada (8.8 %) hava hægsta arbeiðsloysi, meðan Norðurdakota (2.6 %), Suðurdakota (3.6 %) og Nebraska (3.6 %) hava tað lægsta.