Marshallhjálpin

Marshallhjálpin (alment heiti: European Recovery Program, stytt ERP) var ein amerikansk hjálparætlan fyri Evropa, ið varð sett í verk aftaná Seinna heimsbardaga. Ætlanin var uppkallað eftir amerikanska uttanríkisráðharranum George Marshall, og var í stóran mun gjørt av embætismonnum í amerikanska uttanríkismálaráðnum, serliga William L. Clayton og George F. Kennan.

Kort, ið vísir hvussu nógv einstøku londini relativt fingu í hjálp (reyðu súlurnar).

Frámerki nýtt á hjálparpakkum.

Ein av mongu plakatunum, ið gjørdar vóru av Economic Cooperation Administration, ein stovnur undir amerikansku stjórnini fyri at íverkseta Marshallhjálpina í Evropa.

Marshallhjálpin

Marshallhjálpin var uppfylging til sonevndu Truman-doktrinina við hjálp av búskaparligum amboðum. Politikararnir í USA høvdu eftir seinna heimsbardaga ta fatan, at búskaparligar kreppur fóru at leiða til kommunismu. Eitt sterkt, savnað og enduruppbygt Vesturevropa hevði afturímóti verðið ein hernaðarlig mótvekt móti Sovjetsamveldinum, og vildi vikna ávirkanina hjá kommunistaflokkunum í einstøku londunum. Harafturat var tankin, at USA við at veita Marshallhjálpina sjálvt kundi sleppa undan búskaparkreppu, av tí at USA var so heft at samhandli við teirra evropeisku samhandilslondum.

Evropa hevði stórar búskaparligar trupulleikar eftir kríggið, tí bæði framleiðsla og handil lógu í oyði. Og á vári 1947 var greitt, at vesturevropeisku londini skjótt fóru at mangla dollarar í sínum gjaldoyragoymslum.

Tessvegna bjóðaði amerikanski uttanríkisráðharrin George Marshall í 1947 teimum evropeisku londunum búskaparliga hjálp til enduruppbygging eftir kríggið. Afturfyri Marshallhjálpina skuldu móttakaralondini av Marshallhjálp savna seg í búskaparligum samstarvi nevnt OEEC, Organisation for European Economic Co-operation, í 1948. Sum liður í trupulleikunum við býtinum av Týsklandi fingu Sovjetsamveldið og eysturevropeisku londini eisini boðið Marshallhjálp, men takkaðu nei av ótta fyri at ávirkanin hjá USA fór at verða ov stór í einstøku londunum. OEEC- samstarvið var í 1961 víðkað til eisini at fevna um ikki-evropeisk lond, og fekk tá navnið OECD, Organisation for Economic Co-operation and Development.

I talvuni niðanfyri sæst, hvussu nógv einstøku londini fingu í Marshallhjálp:

Land	1948/49 (mió. $)	1949/50 (mió.$)	1950/51 (mió. $)	Í ALT (mió.$)
Belgia og Luksembourg	195	222	360	777
Danmark	103	87	195	385
Frakland	1.085	691	520	2.296
Grikkaland	175	156	45	366
Holland	471	302	355	1.128
Írland	88	45	0	133
Ísland	6	22	15	43
Italia og Trieste	594	405	205	1.204
Noreg	82	90	200	372
Portugal	0	0	70	70
Sveis	0	0	250	250
Svøríki	39	48	260	347
Stórabretland	1.316	921	1.060	3.297
Turkaland	28	59	50	137
Týskland	510	438	500	1.448
Eysturríki	232	166	70	468
í alt	4.924	3.652	4.155	12.721

Sí eisini

• Føroya Realkreditstovnur (Realurin) var stovnaður við fígging frá Marshallhjálpini

Keldur

Danmarks Nationalbank: Marshall-hjælpen og Den Europæiske Betalingsunion (PDF Archived 2012-08-11 at the Wayback Machine), Keypmannahavn 1999. ISBN 87-87251-18-3.