Munurin millum rættingarnar hjá "Fjón"
Content deleted Content added
s bottur leggur aftrat {{Commonscat|Fyn}} |
s Hetta er smábroyting Merkir: Reverted VisualEditor |
||
Linja 1:
'''Fyn''' ella Fjón (gamal danskur stavimáti Fyen, latin: Fionia) er triðstørsta [[oyggj]] í [[Danmark]] og hevur eina vídd á 3 099 km², meðan íbúgvaratalið er 466 284. Fyn liggur í Suðurfynska Oyggjahavinum, [[Lítlabelt]], [[Kattegat]], [[Stórabelt]] og [[Lundeborgbæltet]]. Kring Fyn liggja oyggjarnar [[Langeland]], [[Thurø]], [[Tåsinge]], [[Æbelø]], [[Ærø]] umframt umleið 90 aðrar smáar oyggjar og hólmar. Hægsta staðið á Fyn er Frøbjerg Bavnehøj, sum er 131 metrar høgt.
Størstu býir á Fyn eru [[Odense]], [[Svendborg]], [[Nyborg]] og [[Middelfart]].
== Fynska mál ==
Fynskt, sum eisini er kjent sum Fynska mál, er týðingin fyri tey ymisku broytingar av donskum, sum verður talað á Fyn og teimum nálukkandi oyggjum. Á Fyn verður vanligt at greiða millum minst fjørir høvuðs-máldømur: Eystur-, Norður-, Suður- og Vesturfynskt, og undirdømur, so sum tåsingskt, ærøskt og langelandskt. Vesturfynskt kann eisini skiljað í norðurvestur- og suðurvesturfynskt. Lokalt kann vera umráðandi broytingar, sjálvandi innan fyri stuttar avstøður, til dømis millum nágrannabygdir. Saman við máldømurinum á Sjælland og Lolland-Falster mynda Fynska mál tað, ið verður nevnt ømál.
Eitt serliga kjenni hjá Fynsku mentanini er nýtslan av einum serstøkum orðrøðu, "mojn mojn"[https://denstoredanske.lex.dk/hilseformer], sum ofta verður nýtt sum ein heilsa, tá ið fólk siga farvæl til hvønn annan[https://ordnet.dk/ddo/ordbog?query=mojn]. Hetta orðrøðan fleygur eina form av væna og várma, sum er típisk fyri Fynsku mál og teirra félagslívið[https://www.psychology.mcmaster.ca/bennett/psy710/readings/BennettDeadSalmon.pdf].
Á Fyn og teimum nærliggjandi oyggjum hava máldømurin framvegis tríggjar málkyn: hann-, hún- og taðkyn. Hetta gildir eisini fyri lollandskt og falsterskt, líkast av tí at Fynskt søguliga hevur haft týðandi áhrif á hesi máldømur. Odense virkaði sum biskupsseta og stjórnseta fyri Lolland-Falster frá miðaldir til 1803. Samanberað við ríkisdanskan ber Fynsku mál bert tvær málkyn: samfelags- og taðkyn.
Hankynsfrættarviðlagið í ónefndari form er "ei", og endini í nevndari formi er "-ei(i)": Ei mar, mar'i, ei post, posti, ei vogn, vogni, ei ovn, ovni, ei kat, katti, ei mån*, måni (maður, postur, vogn, ovn, ketta, mánin) osfr. Eftir styrktargrønna kann nakrar orð hava styrking ella ikki.{{Commonscat|Fyn}}
[[Bólkur:Oyggjar í Danmark]]
| |||