Preussen
(Ávíst frá Prussland)
Preussen (týskt: Preußen, gamalt proysiskt: Prūsa ella Prūsija) var eitt søguligt hertugadømi og frá 1701 kongaríki. Navnið kemur av proysarum, eitt baltiskt fólk í ætt við litavar og lettar, sum seinni varð týsktgjørt (germaniserað). Áðrenn Preussen gjørdist sjálvstøðugt hertugadømi, var tað partur av týska riddaralagsríkinum saman við Livonia (nútíðar Estland og Lettland).
| Preussen Preußen | ||||||
| ||||||
| ||||||
.svg) Preussen (reytt) innanfyri týska ríkismarkið 1871-1918
| ||||||
| Høvuðsstaður | Königsberg (1525–1701) Berlin (1701–1947) | |||||
| Mál | ||||||
| Trúgv | Protestantisma, Katolosisma | |||||
| Stjórn | Monarki, demokrati | |||||
| Hertugi | ||||||
| - | 1525-1568 | Albert 1. (fyrsti) | ||||
| - | 1688-1701 | Fríðrikur 1. (síðsti) | ||||
| Kongur | ||||||
| - | 1701-1713 | Fríðrikur 1. (fyrsti) | ||||
| - | 1888-1918 | Wilhelm 2. (síðsti) | ||||
| Forsætisráðharri | ||||||
| - | 1918–1920 | Paul Hirsch (fyrsti) | ||||
| - | 1933–1945 | Hermann Göring (síðsti) | ||||
| Lóggávuting | Senatið | |||||
| Søguligt tíðarskeið | Renesansan til nýggjari tíð | |||||
| - | Hertugadømið Preussen | 10 april 1525 | ||||
| - | Unión við Brandenburg | 27 august 1618 | ||||
| - | Kongaríkið Preussen | 18 januar 1701 | ||||
| - | Frístaturin Preussen | 9 november 1918 | ||||
| - | Avtøka de facto | 30 januar 1934 | ||||
| - | Avtøka de jure | 25 February 1947 | ||||
| Vídd | ||||||
| - | 1939 | 297,007 km² (115 sq mi) | ||||
| Fólkatal | ||||||
| - | 1939 est. | 41,915,040 | ||||
| Tættleiki | 0,1 /km² (0,4 /sq mi) | |||||
| Í dag partur av |  Belgia Danmark Kekkia Litava Niðurlondum Póllandi Russlandi Sveis Týsklandi
| |||||
.svg)
.png)
Hertugadømið Preussen 1525-1701:
| Hertugi | Ár | Úrdr. |
|---|---|---|
| Albert | 1525-1568 | |
| Albert Fríðrikur | 1568-1618 | |
| Johan Sigismund | 1618-1619 | |
| Georg Wilhelm II | 1619-1640 | |
| Fríðrikur Wilhelm | 1640-1688 | |
| Fríðrikur I | 1688-1701 |
Kongadømið Preussen 1701-1918:
| Kongur | Ár | Úrdr. |
|---|---|---|
| Fríðrikur I | 1701-1713 | |
| Fríðrikur Wilhelm I | 1713-1740 | |
| Fríðrikur II | 1740-1786 | Kallaður Fríðrikur mikli |
| Fríðrikur Wilhelm II | 1786-1797 | |
| Fríðrikur Wilhelm III | 1797-1840 | Var í kríggi móti Napoleon |
| Fríðrikur Wilhelm IV | 1840-1861 | |
| Wilhelm I | 1861-1888 | Gjørdist fyrsti týski keisarin 1. januar 1871, og setti Bismarck sum kanslara |
| Fríðrikur III | 1888-1888 | Annar týski keisarin. Vann Slesvig frá Danmark í 1864 |
| Wilhelm II | 1888-1918 | Triði týski keisarin. Legði frá sær og fór í útlegd í Niðurlondum í 1918 |