Aminosýra
Aminosýrur eru øll mýl, ið hava bæði ein amin- og ein karboksylsýrubólk. Ofta verður heitið aminosýra tó nýtt um α-aminosýrurnar, t.e. har amin- og karboksylsýrubólkurin eru bundin at sama karbonatomi. Almenni frymilin fyri eina α-aminosýru er NH2-CHR-COOH, har R er ein síðuketa, sum er serstøk fyri tær ymisku aminosýrurnar.
Aminosýrur eru byggisteinarnir í proteinum. Tað finnast 20 α-aminosýrur í proteinum (sí niðanfyri), hesar verða nevndar tær proteinogenu aminosýrurnar. Av teimum eru 10, sum eru neyðugar at fáa inn við kostinum hjá menniskjum (essentiellar, merktar við * niðanfyri), meðan hinar 10 kunnu framleiðast av kroppinum. Tó eru arginin og histidin bert essentiellar hjá smábørnum, tí kroppur teirra ikki klárar at byggja nokk av teimum.
Aminosýrurnar verða ofta nevndar við eini trý-bókstav ella ein-bókstav stytting (sí niðanfyri).
-
Alanin (Ala / A) -
Arginin* (Arg / R) -
Asparagin (Asn / N) -
Asparaginsýra (Asp / D) -
Cystein (Cys / C) -
Glutaminsýra (Glu / E) -
Glutamin (Gln / Q) -
Glycin (Gly / G) -
Histidin* (His / H) -
Isoleucin* (Ile / I) -
Leucin* (Leu / L) -
Lysin* (Lys / K) -
Methionin* (Met / M) -
Phenylalanin* (Phe / F) -
Prolin (Pro / P) -
Serin (Ser / S) -
Threonin* (Thr / T) -
Tryptophan* (Trp / W) -
Tyrosin (Tyr / Y) -
Valin* (Val / V)
