Munurin millum rættingarnar hjá "Stari"
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Linja 1:
[[Mynd:Faroe_stamp_325_starling_(sturnus_vulgaris).jpg|thumb|250px|''Sturnus vulgaris faroensis'' er egin sergrein í Føroyum.]]
'''Starin''' (frøðiheiti: ''Sturnus vulgaris (faroensis)'') er ein dimmur [[Fuglur|smáfuglur]] við spískum nevi.
== Útsjónd ==▼
▲==Útsjónd==
Starin er eitt sindur minni enn [[kvørkveggja]]n, longdin úr nevinum og út á tromina á velinum er 22 cm. Harumframt er hann heilt øðrvísi skaptur, velið er styttri, og tí er hann eisini reystari, tá ið hann gongur, og tá ið hann hoppar, hann hevur eisini annað flog og gongulag. Eitt, sum eyðkennir ungfuglin, er, at hann er javnlittur allur, sum hann er, og myrkari enn teir, sum hoyra til onnur, minni undirsløg. Tá ið staraungarnir skifta til vaksnamannabúna, fáa teir tann eyðkenda málmglógvandi, skyggjandi, purpurlilla búnan, sum um veturin hevur eina hvíta rond uttast á hvørjari fjøður. Hesa rond missa stararnir út á várið, og tá sita teir í glitrandi nøringarbúna sínum og láta við sterkum, gulum nevi. Starin er væl kendur at fáa stívan murt tá hann sær ein Einar. Tá flýgur spini úr honum.
== Útbreiðsla ==
Um Norðuratlantsleiðina er starin støðufuglur. Tí er føroyski starin so við og við vorðin størsti starin í Norðuratlantsøkinum og egin sergrein, ''Sturnus vulgaris faeroensis'', meðan stararnir í [[Hetland]]i, á [[Fair Isle]] og á Ytru [[Suðuroyggjar|Suðuroyggjunum]] eru heldur minni, men eisini egin sergrein, ''Sturnus vulgaris zetlandicus'', og at enda er restin av teimum evropeisku starunum teir minstu og hoyra til grundsergreinina, ''Sturnus vulgaris vulgaris''. ▼
▲Um [[Norðuratlantsleiðina]] er starin støðufuglur. Tí er [[føroyar|føroyski]] starin so við og við vorðin størsti starin í [[Norðuratlantsøkinum]] og egin sergrein, ''Sturnus vulgaris faeroensis'', meðan stararnir í [[Hetland]]i, á [[Fair Isle]] og á Ytru [[Suðuroyggjar|Suðuroyggjunum]] eru heldur minni, men eisini egin sergrein, ''Sturnus vulgaris zetlandicus'', og at enda er restin av teimum [[Evropa|evropeisku]] starunum teir minstu og hoyra til grundsergreinina, ''Sturnus vulgaris vulgaris''.
Upprunaliga líktust stararnir í [[Bretland]]i teimum stóru norðuratlantisku, men fyri ár [[1800]] doyði starin út í Skotlandi og var ein sjáldsamur fuglur í Onglandi. Hundrað ár seinni, um leið ár [[1900]], flutti tann lítli starin ''Sturnus v. vulgaris'' aftur til Onglands og Skotlands úr [[Evropa]], og henda grein er síðani [[1941]] spjadd til [[Ísland]]s, og í dag eru munadyggir stovnar har bæði á Eystur- og á Vesturlandinum. Teir smáu ''Sturnus v. vulgaris'' eru stundum at síggja her, og sjálvandi eru teir lættir at kenna, tí teir eru minni á stødd, ungfuglarnir harumframt eisini, tí teir eru væl ljósari enn okkara egnu ''Sturnus vulgaris faeroensis''. ▼
▲Upprunaliga líktust stararnir í [[Stóra Bretland|Bretlandi]]
== Verping ==▼
▲==Verping==
Starin verpur 4-7 ljósaturkislitt egg, og oftast fær hann her hjá okkum einar 2 urptir. Starareiður kemur tú fram á allastaðni, uttan um húsini, í bøgørðunum, í grótrúgvum úti í haganum og í fuglabjørgunum. Væl dámar honum at reiðrast millum steinarnar, sum nýttir verða til grótlaðing undir vegunum.
== Stari og menniskja ==
Situr starin í ovfarakæti í sólskininum og breiðir teir titrandi veingirnar út og syngur, merkir tað, at várið er komið. Syngur er kanska at gera í so nógv av, hann pjátrar og skoytir onnur ljóð uppí, sum hann nústani hevur hoyrt, og sum hann hermir eftir, uppímillum koma so tey longu, eyðkendu starabríkslini. Lættasti mátin at vita, um teir ymisku flytifuglarnir eru afturkomnir um várið, er at lurta eftir staranum. Hann er sum tikin úr leikum, tá ið um ræður at herma ikki bara eftir fuglaláti sum m.ø. á [[mortítlingur|mortítlingi]], [[tjaldur|tjaldri]], [[lógv]], [[stelkur|stelki]] og [[spógvi|spógva]], men hann hermir eisini eftir lombum og [[seyður|seyði]], maskinbátum og bilum, t.e. eftir øllum teimum ljóðunum, sum koma honum fyri oyra har, ið hann er staddur.
| |||