Wikipedia

Munurin millum rættingarnar hjá "Hara"

Browse history interactively
← Far til fyrra munFar til næsta mun →
Content deleted Content added
VisualWikitext
s robot Adding: ca:Llebre de les neus
No edit summary
Linja 2:
[[Mynd:Faroe stamp 519 the faroese hare.jpg|thumb|150px|Snjóharan]]
 
'''Haran''' heldur til í skógi og á lyngheiði. Hon leggur ungarnar í holum millum grót og klettar. Haran í [[Føroyar|Føroyum]] (Lepus timidus) leggur 3 ferðir um árið. Hon leitar eftir føði, meðan ungarnir krógva seg í holum. Haran í [[Føroyar|Føroyum]] nevnist [[snjóhara]], men verður meira grálig nú um vetrarnar, av tí at so lítið av kava er.
 
[[Kanada|Kanadiska]] pólharan[[pólhara]]n (Lepus arcticus), sum er í [[Grønland]]i, og norðurevropeiska[[Evropa|Norðurevropeiska]] snjóharan[[snjóhara]]n (Lepus timidus) eru lívfrøðiliga rættiliga líkar. Pólharan[[Pólhara]]n og snjóharan[[snjóhara]]n eru 46-61 cm langar og viga 3,5-4,2 kg. Í Grønlandi[[Grønland]]i eru tær størri jú longri norðuri, tær halda til. Tær hava stutt, breið oyru við svørtum snippi.
 
Pólharan[[Pólhara]]n er heilt hvít á vetri. Harafturímoti eru tvey litfrábrigdi, tá talan er um [[Snjóhara|snjóharu]]. Vetrarfeldurin á teimum, ið reika heilt har norðuri, í [[Noreg|Miðnoreg]]i og [[Noreg|Norðurnoregi]], er snjóhvítur, harafturímóti er hann ljósagráur og ber í hvítt syðri í [[Føroyar|Føroyum]], [[Skotland]]i, [[Írland]]i, og í [[Noreg|Suðurnoregi]] og [[Svøríki|Suðursvøríki]]. Hjá báðum sløgunum er summarfeldurin morlittur og gongur yvir í heilt ljósamorreytt.
 
== Hvussu víða reikar haran, og hvar heldur hon til ==
Í [[Ísland]]i eru ongar harur. Snjóharan er í Føroyum, Skotlandi og oyggjaflokkunum har, Írlandi, Noregi og Svøríki, umframt í Alpunum. Í Føroyum er væl til av henni, og hon er slept upp í fleiri oyggjum. Pólharan finst fram við norðurstrondini í Kanada og í Grønlandi fram við strondini, tó ikki í Landssynningsgrønlandi og í Melvillevíkini. Fornfrøðingar hava funnið beinleivdir av henni í norðbúgvabygdum úr víkingatíðini.▼
 
▲Í [[Ísland]]i eru ongar harur. Snjóharan er í [[Føroyar|Føroyum]], Skotlandi[[Skotland]]i og oyggjaflokkunum har, Írlandi[[Írland]]i, Noregi[[Noreg]]i og [[Svøríki]], umframt í [[Alpunum]]. Í [[Føroyar|Føroyum]] er væl til av henni, og hon er slept upp í fleiri oyggjum. Pólharan[[Pólhara]]n finst fram við norðurstrondini í [[Kanada]] og í Grønlandi[[Grønland]]i fram við strondini, tó ikki í [[Grønland|Landssynningsgrønlandi]] og í [[Melvillevíkini]]. Fornfrøðingar hava funnið beinleivdir av henni í norðbúgvabygdum úr víkingatíðini.
Í august 1855 vórðu 4 snjóharur sleptar í [[Kirkjubø]]reyn. Tær vóru snjóhvítar um veturin, men longu í 1860-árunum vórðu nakrar blágráar vetrarharur sæddar - bláharur. Tær vuksu skjótt í tali og troðkaðu ta hvítu snjóharuna heilt burtur. Veturin 1916-1917 varð tann seinasta snjóharan skotin.▼
 
▲Í [[august]] [[1855]] vórðu 4 [[Snjóhara|snjóharur]] sleptar í [[Kirkjubø]]reyn. Tær vóru snjóhvítar um veturin, men longu í [[1860-árunum]] vórðu nakrar blágráar vetrarharur sæddar - bláharur. Tær vuksu skjótt í tali og troðkaðu ta hvítu [[Snjóhara|snjóharuna]] heilt burtur. Veturin [[1916]]-[[1917]] varð tann seinasta snjóharan[[snjóhara]]n skotin.
Royndir við snjóharu-bláharu vísa, at hvíti vetrarfeldurin altíð troðkar seg framat; tað liggur í hesum harunum. Á Kragerø í Noregi, haðani tær føroysku snjóharurnar komu, er eitt blendsøki, har snjóharur halda seg høgt og bláharur lágt. Um bara ein av teimum 4 uppsleptu snjóharunum hevur havt bláharu-ættarbregði í sær, hevur ikki borið til at sæð tað, fyrr enn stovnurin varð so væl fyri, at bláharu-ættarbregðið slapp framat.▼
 
▲Royndir við snjóharu-bláharu vísa, at hvíti vetrarfeldurin altíð troðkar seg framat; tað liggur í hesum harunum. Á [[Kragerø]] í Noregi[[Noreg]]i, haðani tær [[Føroyar||føroysku]] [[Snjóhara|snjóharurnar]] komu, er eitt blendsøki, har [[Snjóhara|snjóharur]] halda seg høgt og bláharur lágt. Um bara ein av teimum 4 uppsleptu [[Snjóhara|snjóharunum]] hevur havt bláharu-ættarbregði í sær, hevur ikki borið til at sæð tað, fyrr enn stovnurin varð so væl fyri, at bláharu-ættarbregðið slapp framat.
Bláharan í Føroyum leggur 3 ferðir um árið, tá veðrið er til vildar, men snjóharan leggur bara 2 ferðir. Harumframt fær snjóharan hvíta vetrarbúna sín fyrr um heystið, enn bláharan fær sín blágráa vetrarbúna.▼
 
▲Bláharan í [[Føroyar|Føroyum]] leggur 3 ferðir um árið, tá veðrið er til vildar, men snjóharan[[snjóhara]]n leggur bara 2 ferðir. Harumframt fær snjóharan[[snjóhara]]n hvíta vetrarbúna sín fyrr um heystið, enn bláharan fær sín blágráa vetrarbúna.
Í Føroyum liggur kavin sjáldan leingi, so tað hevur verið nógv verri hjá snjóharuni enn hjá bláharuni at fjala seg fyri harumonnunum.▼
 
▲Í [[Føroyar|Føroyum]] liggur kavin sjáldan leingi, so tað hevur verið nógv verri hjá snjóharuni enn hjá bláharuni at fjala seg fyri harumonnunum.
[[Image:Arctic. hare.faroe.jpg|thumb|200px|Snjóharan, [[Suðuroy]]]]
Tá ið snjóharan[[snjóhara]]n varð flutt til eitt øki við havveðurlagi, misti hon øll framíhjárættindi síni. Hetta hevði við sær, at ikki gingu meira enn 60 ár, fyrr enn tað ráðandi snjóharuættarbregðið var forkomið. Eitt frálíkt skúladømi, tá tað kemur til arvalívfrøðina. Pólharan[[Pólhara]]n og snjóharan[[snjóhara]]n halda til í skógi, har skógur er, men annars eru tær á lyngheiðum heilt upp at kavanáminum. Tær leggja ímillum grót og klettar.
 
Haran etur [[planta|plantur]], [[gras|grøs]], stargrøs, [[urt]]ir og [[trøllakambur|trøllakambar]], umframt knubbar og endaknappar á runnum og trøum. Pólharan[[Pólhara]]n og snjóharan[[snjóhara]]n eru virknastar í dimmingini. Men tá ið makingartíðin kemur, og tær renna hvør eftir aðrari og gera seg upp, síggja vit tær eisini um dagin.
 
Hara gongur kviðin í einar 7 vikur. Pólharan[[Pólhara]]n og vetrarhvíta snjóharan[[snjóhara]]n longst norðuri leggja bara eina ferð um árið, men longur suðuri leggja tær tvær ferðir um árið. Bláharan[[Bláhara]]n í [[Føroyar|Føroyum]] leggur 3 ferðir um árið, og 2-3 ungar eru í hvørjari legu. Kortini er sjáldan, at veðrið er so gott, at allar 3 legurnar koma undan. Í leguni hjá [[Pólhara|pólharuni]] í Grønlandi[[Grønland]]i eru 5-7 ungar. Teir eru kynsbúnir, tá ið teir eru 8 mánaðir gamlir. Hetta hevur við sær, at ársgamlar harur leggja.
 
[[Pólhara]] og [[snjóhara]] verða veiddar, tí at kjøtið smakkar so væl. Hildið verður, at stovnurin í [[Føroyar||Føroyum]] í [[1997]] var uml. 5. 000 harur, men av tí at harumenn í [[Føroyar||Føroyum]] ikki skulu biðja um veiðiloyvi ella geva fongin upp, er torført at meta um, hvussu nógv verður skotið árliga. Í [[Føroyar||Føroyum]] er loyvt at skjóta haru frá [[2. november]] til [[31. desember]].
 
== Keldur ==
 
* [http://www.stamps.fo/ stamps.fo]
 
Heintað frá "https://fo.wikipedia.org/wiki/Hara"