Munurin millum rættingarnar hjá "Sýria"

'''Sýria''', eisini '''Sýrialand''', ([[Arabiskt mál|arábiskt]]: سورية ''sūriyya'' ella سوريا ''sūryā''), alment '''Sýriskt Arábiska Lýðveldið''' ([[Arabiskt mál|arábiskt]]: الجمهورية العربية السورية), er eitt [[Asia|vestur asiatiskt]] land í [[Miðeystur|Miðeystri]] ið hevur mark til [[Ísrael]], [[Libanon]], [[Jordan]], [[Irak]], [[Turkaland]] og [[Miðjarðarhav|Miðalhavið]].

== Søga og landafrøði ==

Sýria er gamalt land, og høvuðsstaðurin [[Damaskus]] er av elstu býum í heiminum. Av tí at mangir týdningarmiklir handilsvegir vóru ígjøgnum Sýria, stóð landið ofta undir fremmandum valdsharrum, t.d. [[Rómverjaríkið|rómverjum]], arábum, [[Grikkaland|grikkum]] og [[Turkaland|turkum]]. Eftir [[Fyrri veraldarbardagi|fyrra heimsbardaga]] varð Sýria [[Frankaríki|franskt]] varðland, til tað fekk fult frælsi í 1946. Síðan tá hevur Sýria mangar ferðir verið við í kríggjum ímóti [[Ísrael]]. Flestu sýrar eru [[muslimar]] og tala [[Arabiskt mál|arábiskt]]. Flestir sýrar eru [[Sunni Islam|sunni-muslimar]], ið er størsti islamski trúarflokkurin; men aðrir muslimskir trúarbólkar eru eisini, m.a. [[Shia Islam|shiar]], ismaliar og alavitar. Alavitar trúgva ikki bara á islam, men hava eisini tikið úr [[Kristindómur|kristindóminum]] til sín. Til dømis halda teir bæði [[jól]] og [[páskir]]. Í gomlum døgum varð ofta søkt at alavitum; men nú eru mangir vorðnir ríkir og máttmiklir. Assad forseti er alaviti.

Borgarakríggið í Sýria byrjaði í mars í 2011 við mótmælisgongum fyri frælsi og [[fólkaræði]] við íblástri frá <<Arábiska Várinum>>, sum var ein rørsla, ið byrjaði í [[Tunesia]] á jólum árið fyri, og sum spreiddi seg til hini londini í [[Miðeystur|Miðeystri]]. Mótmælini vóru ikki væl móttikin hjá [[einaræði]]sharranum [[Bashars al-Assad]], og hann setti hart ímóti hørðum. Allar upplýsingar benda á, at sýriska stjórnin hevur brúkt evnafrøðilig eiturvápn.<ref>http://www.bbc.com/news/world-us-canada-23999066</ref><ref>http://nyhederne.tv2.dk/2014-08-27-fn-syrien-bruger-kemiske-v%C3%A5ben</ref> Tað elvdi til, at fleiri uppreistrarbólkar valdu at fara í herna ímóti Assad-stýrinum. Nú stríðist stýrið hjá Bashars al-Assad og uppreistrarbólkarnir um valdið í landinum. Fremstu uppreistrarbólkarnir, ið kríggjast um valdið eru a) [[Islamiski Staturin]] ([[ISIL]], [[ISIS]]) og aðrir [[islam]]iskir bólkar, b) Størsti andstøðubólkurin í Sýrialandi, [[SNC]], og c) Tann kurdiski [[YPG]]-herurin og peshmerga-herurin, sum vilja hava ein [[Kurdar|kurdiskan]] stat í pørtum av Sýria. Stríðshugaði bólkurin ISIL hevur yvirtikið ein stóran part, av bæði Irak og Sýria. Í juni 2015 var settur ein kalifatur til landøkið. Síðan tá, hevur [[Yvirgangur|yvirgangsbólkurin]] barst við iraksku og sýrisku stjórnina, uppreistrarfólk og kurdiskar herlig.

=== Flóttafólkakreppan ===
Á leið 250.000 fólk hava latið lív undir krígnum og ein millión fólk eru særd. Tað er ikki greitt, hvussu nógv av ofrunum vóru sivil. Áðrenn borgarakríggið byrjaði búðu 22 milliónir í Sýria. Nú er helvtin flýggað. Sjey milliónir eru sonevnd innanhýsis flóttafólk. Tey búgva nú aðrastaðni í Sýria. Fýra milliónir eru flýggjaði út úr Sýria. Tað er nú orsøkin til størstu flóttafólkakreppuna millum [[Miðeystur]] og [[Europa]] síðan [[Seinni heimsbardagi|Annan Heimsbardaga]]. Tey flestu flóttafólkini halda til í nærumhvørvinum - [[Libanon]], [[Turkaland]]i og [[Jordan]], men orsaka av vánaligum umstøðum, velja alsamt fleiri at stevna móti Europa. Mett verður, at bara í ár eru fleiri enn 500.000 flýggjaði til Europa. [[Sameindu Tjóðir]] (ST) hevur fleiri ferðir verið á friðarfundum fyri at steðga blóðugu bardøgunum, men uttan at havt hepni við sær. Ein av høvuðsorsøkunum er, at stórveldini [[Russland]] og [[USA]] ikki kunnu semjast um, hvussu støðan skal handfarast. Sambandsríki Amerika heldur, at forsetin Bashar al-Assad hevur mist allan "legitimitet" við at leypa á sítt egna fólk, millum annað við eitrandi gassi. Assad er ikki partur av framtíðini hjá Sýria, halda USA og onnur [[Vesturheimurin|vestlig]] lond. Hinuvegin stuðlar Russland valdinum hjá forsetanum, tí Sýria er tættasta sambandið, sum Russland hevur í Miðeystri. Russland og Sýria hava samstarva síðan [[Kalda Kríggið]].<ref>http://www.reuters.com/article/2015/10/23/us-mideast-crisis-syria-russia-idUSKCN0SH1P820151023</ref>