Munurin millum rættingarnar hjá "Kashmir"
Content deleted Content added
Víðkaði greinina |
|||
Linja 1:
[[Mynd:Kashmir map.svg|thumb|right|250px|Kort
[[Mynd:Nanga_parbat,_Pakistan_by_gul791.jpg|thumb|right|250px|[[Himaleia]].]]
'''Kashmir''' (kasjmirskt<ref>http://www.fmn.fo/tungumal/tungumal.htm</ref>: ''कॅशीर'') er
Og á eystursíðuni krevur [[Kina]] rættin yvir [[Aksai Chin]]. Hesin parturin av Kashmir er í dag undir kinverskum yvirræði.
Tann sunnari partur, [[Jammu og Kashmir]], er nú eitt stakríki í [[India|Norðurindia]].<ref>http://snl.no/Kashmir</ref> Stakríkið er 101.000 km² til støddar.Tann norðari partur av Kashmir eitur nú [[Gilgit-Baltistan]]. Hann er ikki landslutur í Pakistan, men bert eitt serstakt øki, sum er 72.496 km² til støddar. Harafturat er fyri vestan eitt langt, smalt fjallalendi á marknaleiðini millum Pakistan og Kashmir, sum eitur [[Asad Jammu og Kaschmir]]. Hetta lendið er 11.639 km² til støddar, fyrisitingarliga eitt serstakt pakistanskt øki, men ikki landslutur.
Tá ið [[Ásia|Útsynningsásia]] fekk sjálvstýri í [[1947]], fóru [[Pakistan]] og [[India]] at klandrast um rættin til Kashmir. India helt, at teir áttu rættin til Kashmir, tí jallarnir av Kashmir høvdu frá fornari tíð verið [[Hinduisma|hinduar]]. Pakistan segði, at teir áttu landið, tí meginparturin av fólkinum var [[muslimar]], og tí at tær flestu áirnar, sum teir høvdu at veita út á velturnar niðri í dølunum, komu úr Kashmir. ▼
== Landafrøði ==▼
Í vestara parti av [[Himmaleia]] er gamalt jalladømi, sum eitur ''Kashmir''. Kashmir er mest sum bara fjallalendi við nøkrum breiðum fruktagóðum dølum upp ímillum. Tann fruktabesti dalurin eitur Kashmirdalurin. Dalurin er allur veltur langt niðan í fjøllini, og brekkurnar eru lagdar í tvørteigar. Teir velta t.d. [[vín]], rís, bummull, mais, grønmeti og hveiti, sum teir veita vatn á í turrtíðini. ▼
Í Kashmirdalinum stendur høvuðsstaðurin [[Shrinagar]]. [[Shrinagar]] er fornur handilsstaður og gitin fyri yndisligar urtagarðar. Fólkini í býnum hava frá fornari tíð livað nógv av handaverki, til dømis at knýta teppir, at veva silki og at gera lutir úr leiðri. ▼
== Søga ==
▲Tá ið [[Ásia|Útsynningsásia]] fekk sjálvstýri í [[1947]], fóru [[Pakistan]] og [[India]] at klandrast um rættin til Kashmir. India helt, at teir áttu rættin til Kashmir, tí jallarnir av Kashmir høvdu frá fornari tíð verið [[Hinduisma|hinduar]]. Pakistan segði, at teir áttu landið, tí meginparturin av fólkinum var [[muslimar]], og tí at tær flestu áirnar, sum teir høvdu at veita út á velturnar niðri í dølunum, komu úr Kashmir.
Tá ið India varð býtt sundur í [[1947]], kom landsluturin Kashmir, har flestu fólk eru [[muslimar]], undir [[India]], har mesta fólkið er [[Hinduisma|hinduar]], ístaðin fyri islamska lýðveldið [[Pakistan]], har tey flestu eru muslimar. Kríggj brast á, og landsluturin varð býttur ímillum tey bæði londini í [[1949]]. Men fólkið í Kashmir vildi vera frælst, og i [[1952]] gjørdu teir landið til tjóðveldi. Tá brunnu teir saman, India og Pakistan, og India hersetti Kashmir.
Line 13 ⟶ 18:
Í [[1965]] brustu marknabardagar á ímillum Pakistan og India. Stríðið elvdi til altjóða spenning, tí at [[USA]], [[Sovjetsamveldið]] og [[Kina]] høvdu politisk áhugamál í økinum, og tá ið Kina royndi at stuðla Pakistan, mótmæltu bæði Sovjetsamveldið og USA. Málið varð síðan skotið inn fyri [[ST]] at avgera. [[ST]] sendi herfólk at ansa eftir, inntil avgerð varð tikin. [[ST]] fekk partarnar at binda frið, og markið var óbroytt.
Í [[1971]] brast stríð á ímillum Pakistan og India um Kashmir. Í [[juni]] [[1972]] møttust báðir partar til friðarsamráðingar, fingu vápnahvíld í lag og samdust um, at India skuldi ráða yvir størra partinum av landslutinum <ref>http://www.globalis.no/Konflikter/Kashmir</ref>. Vápnahvíldarmarkið var ásett eftir Simlaavtaluni í [[1972]] ímillum Pakistan og India. Enn er ófriðarligt í Kashmir, tí India og Pakistan stríðast um øki <ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/in.html#Issues</ref>.
▲== Landafrøði ==
▲Í vestara parti av [[Himmaleia]] er gamalt jalladømi, sum eitur ''Kashmir''. Kashmir er mest sum bara fjallalendi við nøkrum breiðum fruktagóðum dølum upp ímillum. Tann fruktabesti dalurin eitur Kashmirdalurin. Dalurin er allur veltur langt niðan í fjøllini, og brekkurnar eru lagdar í tvørteigar. Teir velta t.d. [[vín]], rís, bummull, mais, grønmeti og hveiti, sum teir veita vatn á í turrtíðini.
▲Í Kashmirdalinum stendur høvuðsstaðurin [[Shrinagar]]. [[Shrinagar]] er fornur handilsstaður og gitin fyri yndisligar urtagarðar. Fólkini í býnum hava frá fornari tíð livað nógv av handaverki, til dømis at knýta teppir, at veva silki og at gera lutir úr leiðri.
== Keldur ==
| |||