Munurin millum rættingarnar hjá "Ð"

Content deleted Content added
MGA73bot (kjak | íkøst)
s bottur leggur aftrat {{Commonscat}}
Benadikt (kjak | íkøst)
No edit summary
Linja 1:
{{Fyrimynd:Latínskir bókstavir}}
[[Mynd:Latin_letter_Ð.svg|right|thumb|250px|Ð]]
'''Ð''' ella(stóra '''Ð''', lítla '''ð''') er 5. [[bókstavur]] í tí føroyska [[stavrað]]num og er eisini ein av bókstavunum í íslendska stavraðnum og hevur fyrr verið brúkt í fornum og miðenskum. Á føroyskum verður hesin bókstavur nevndur ''edd''. Eitt føroyskt orð kann ikki byrja við ð, men ð kann standa mitt í einum orði ella í endanum av einum orði. Bókstavurin ð er stummur á føroyskum, men ikki á íslendskum. [[V.U. Hammershaimb]] valdi at taka ð við í mállæru hansarasína, meðan [[Jakob Jakobsen|Dr. Jakobsen]] ikki tók ð við í hansarasínum uppskoti til stavrað og mállæru. Av tí at ð er stumt á føroyskum eru tað mong ið hava trupult við at stava føroyska málið rætt, tí ein skal kenna reglarnar væl fyri at kunna stavað málið rætt. T.d. skal eitt sagnorð sum stendur í hvørjumfall ongantíð enda við ð, meðan eitt hvørkikynsorð ið er bundið, skal enda við ð, meðan óbundið hvørkikynsorð ikki endar við ð. Orðið ''var'' kann stavast við ella uttan ð. Um týdningurin av orðinum er tað sama sum ''bleiv'', so skal ''varð'' í hesum føri enda við ð, meðan ''var'' sum er tátíðarfomurin av ''er'', ikki endar við ð. Eitt annað orð ið ljóðar eins, men stavast ymiskt,''í'' og ''ið'', har í hevur sama týdning sum i á donskum og in á enskum, meðan ''ið'' hevur sama týdning sum ''som'' á donskum ella ''which'' á enskum.
 
Av tí at ð er stumt á føroyskum, eru tað mong ið hava trupult við at skriva tað rætt, tí ein skal kenna reglurnar væl fyri at kunna stava málið rætt. T.d. skal eitt sagnorð sum stendur í hvørjumfalli ongantíð enda við ð, meðan eitt hvørkikynsorð ið er bundið, skal enda við ð, meðan óbundið hvørkikynsorð ikki endar við ð.
Tað kemur fyri, at føroyskir skúlanæmingar duga betri at skriva á donskum enn á føroyskum, tá hugsa verður um stavivillur, og skyldast hetta sum oftast bókstavin ð. Føroyingar lesa ofta danskt á ''gøtudonskum'', sum kann gera tað, at tað gerst lættari fyri føroyingar at skriva á donskum enn tað er fyri enn fyri danir at skriva teirra móðurmál, tá hugsa verður um at skriva uttan stavivillur.
 
Orðini ''var'' og ''varð'' verða úttalað eins, men hava ikki somu merking. ''Var'' er tátíðarformur av tí, sum eitur ''er'' í nútíð (hon ''er'' heima, hon ''var'' heima). ''Varð'' er tátíðarformur av tí, sum eitur ''verður'' í nútíð (bókin ''verður'' lisin, bókin ''varð'' lisin í útvarpinum).
Tvey onnur orð, ið ljóða eins, eru ''í'' og ''ið'', har ''í'' hevur sama týdning sum ''i'' á donskum og ''in'' á enskum, meðan ''ið'' hevur sama týdning sum ''som'' á donskum og ''which'' á enskum.
 
<!-- Tað kemur fyri, at føroyskir skúlanæmingar duga betri at skriva á donskum enn á føroyskum, tá hugsahugsað verður um stavivillur, og skyldast hetta sum oftast bókstavin ð. Føroyingar lesa ofta danskt á ''gøtudonskum'', sum kann gera tað, at tað gerst lættari fyri føroyingar at skriva á donskum enn tað er fyri enn fyri danir at skriva teirra móðurmál, tá hugsa verður um at skriva uttan stavivillur. -->
{{Commonscat}}