Munurin millum rættingarnar hjá "Týskt mál"
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Linja 228:
=== Kenniorð ===
=== Tað bundna kenniorðið ===
Á týskum eins og á føroyskum hava vit fýra [[Fall (mállæra)|føll]]: hvørfall, hvønnfall, hvørjumfall og hvørsfall. Á føroyskum broytast [[navnorð]]ini eftir tí falli, tey standa í, bæði tá tey eru bundin og óbundin. Á týskum fær bundna navnorðið ikki knýtt ending aftur at sær, men bundna kenniorðið, der, die, das ella die verður sett frammanfyri navnorðið og fallbent. Í hvørfalli stendur grundliðið. Grundliðið er tað ella tann, sum er ella ger okkurt. T.d. ''Hann'' er glaður, tí ''hon'' bakar pannukøkur. Umsagnarlið til grundlið stendur eisini í hvørfalli. T.d.: Hann er ''ein góður lækni''. Í hvønnfalli stendur tann ella tað, sum nakað verður gjørt við. Vit kalla tað liðið fyri hvønnfalsávirki. T.d.: Hann málar ''bátin''.
Her eru dømi um, hvussu navnorð bendast bundin á týskum:
{|class="wikitable"
|-
!
!kallkyn
!kvennkyn
!hvørkikyn
!fleirtal
|-
|hvørfall
|'''der''' Mann
|'''die''' Frau
|'''das''' Kind
|'''die''' Leute
|-
|hvønnfall
|'''den''' Mann
|'''die''' Frau
|'''das''' Kind
|'''die''' Leute
|-
|hvørjumfall
|'''dem''' Mann
|'''der''' Frau
|'''dem''' Kind
|'''den''' Leut'''en'''
|-
|hvørsfall
|'''des''' Mann'''es'''
|'''der''' Frau
|'''des''' Kind'''es'''
|'''der''' Leute
|-
|}
=== Tað óbundna kenniorðið
===
Endingin á óbundna kenniorðinum í flestu føllum er júst sum endingin á bundna [[kenniorð]]inum. Tó hevur kallkyn í hvørkikyn og hvørfalli í hvør- og hvønnfalli onga ending. Legg til merkis har sum <sup>1</sup> stendur, er eingin ending. Annars eru endingarnar tær somu sum hjá tí bundna kenniorðinum. Tað óbundna kenniorðið ein bendist soleiðis:
{|class="wikitable"
|-
!
!kallkyn
!kvennkyn
!hvørkikyn
|-
|hvørfall
|'''ein''' <sup>1</sup> Mann
|'''eine''' Frau
|'''ein''' <sup>1</sup> Kind
|-
|hvønnfall
|'''einen''' Mann
|'''eine''' Frau
|'''ein''' <sup>1</sup> Kind
|-
|hvørjumfall
|'''einem''' Mann
|'''einer''' Frau
|'''einem''' Kind
|-
|hvørsfall
|'''eines''' Mann'''es'''
|'''einer''' Frau
|'''eines''' Kind'''es'''
|-
|}
=== Navnorð ===
| |||