|
[[Mynd:Rainbow_flag_flapping_in_the_wind.jpg|thumb|right|250px|Ælabogaflaggi verður ofta nýtt sum merki fyri nútíðar samkynd.]]
[[Mynd:Male_Couple_With_Child-02.jpg|thumb|right|250px]]
'''Samkyndleiki''' ella '''Samkynd''' er heiti, ið lýsur [[kynsligt samlív]], eyðkent við kensluligum og/ella kropsligum atdráttiðatdrátti at persóni av sama kyni. Hugtøkini samkynd og [[hinskynd]] kunnu skiljast sum lutfalslig hugtøk í hvør sínum enda av eini samanhangandi røð, har í [[tvíkynd]] er eitt stað í miðjuni. Grundin til, at summi fólk eru samkynd, hevur altíð verið ein umstríddur spurningur, ið kjakast hevur verið dúgligani um. Tað er eitt klassiskt dømi um spurningin um arv ella umhvørvi, [[lívfrøði]] ella [[sálarfrøði]].
Samkynd og [[hinskynd]] kan skiljast sum lutfalslig hugtøk í hvør sínum enda av einum samanhangandi røð, hvar í [[tvíkynd]] er eitt stað í miðjuni. Grundin til, at summi fólk eru samkynd, hevur altíð verið ein umstríddur spurningur, ið kjakast hevur verið dúgligani um. Tað er eitt klassiskt dømi á spurningin um arv ella umhvørvi, [[lívfrøði]] ella [[sálarfrøði]].
Um 4 % av øllum menniskjum eru samkynd <ref>http://www.avert.org/gay-people.htm</ref>. Eitt tal, sum tó broytist frá kanning til kanning. Eisini [[djór]] eru samkynd.
== Heiti ==
* ''Samkynd'' lýsur bæði mann og kvinnu, hvørs kynsligtkynsliga samlív er við ein av sama kyni.
* Ein samkynd kvinna kan nevnast ''lesbisk''. Heiti stavar frá tí [[Grikkaland|gríksku]] oyggjunioynni [[Lesbos]], hvarhar yrkjarindankvinnuligi yrkjarin [[Sapfo]], skrivaði kærleiksyrkingar til gentur.
* Ein samkyndur maður kan nevnast ''gjeikari'' ella ''bøssi''. Fyrr vóru orðini niðrandi, men roknast nú sum partaleyst (sum svenskt ''bög'', enskt: ''gay'' og týskt: ''Schwul'').
* ''Kynsvillingar'' er eitt orð, ið sipar til, at atdráttinatdrátturin hjá samkyndusamkyndum við ein av sama kyni er orsakað av, at ein er vilstur á ein ella annan hátt. Orðið verður vanliga roknað sum niðrandi.
== Djór ==
{{legend|#800000|Deyðadóm}}
]]
At verðavera samkyndur hevur verðiverið loyvt í [[Føroyar|Føroyum]] síðan [[1933]], tá tað bleiv gjørt lovligtlógligt í [[Danmark]]. Samstundis bleiv aldursmark fyri samkynd parlag set til 18 ár. Síðan bleiv tað í [[1988]] gjørt kynspartaleyst og harvið setsett til 15 ár<ref>[http://ansoblog.wordpress.com/ ANSO]</ref>. Grein [[266b]] í revsilógini kom í gildi [[15. desember]] [[2006]] við 17 stemmun fyri og 15 ímóti, hon staðfestir at samkynd skuldu verða vard ímóti niðurgerð. [[Miðflokkurin]] hevur fleiri ferðferðir tosa ímóti, at grein [[266b]] skuldi koma í gildi í Føroyum<ref>[http://www.midflokkurin.fo/default.asp?page=3&id=207 Bill Justinussen - Tað fer ongantíð at henda.]</ref><ref>[http://www.midflokkurin.fo/default.asp?page=3&id=388 Egin Henriksen - Beinta Løve Jacobsen og aðrir Talibanar]</ref>. Í [[Føroyar|Føroyum]] arbeiðir felagið [[Friðarbogin]] fyri rættindum og trivnaði fyri sam- og [[tvíkynd]]ar føroyingar.
Samkynd pør kenna seg niðurgjørd av føroyskum myndugleikum, tí tey hava ikki somu rættindi til at giftast og fáa børn sum onnur. Fyrsta [[juli]] í [[2010]] kom lógarbroyting í gildiðgildi í [[Danmark]], sum gav skrásettum samkyndum pørum sama rætt sum hjúnum at ættleiða børn. Samkynd pør kunnu nú bæði ættleiða børn hjá hvørjum ørðumøðrum og søkja um at ættleiða fremmand børn eftir somu reglum, sum galda fyri hjún. Samkyndar kvinnur, ið fáa børn við ísáing, fáa felags foreldramynduleika yvir barninum saman við skrásetta makanum. Einki av hesum er galdandi fyri samkynd pør í [[Føroyum]].
Hvørki [[skrásett parlag]] ella kynsleyst hjúnarlag er galdandi í Føroyum. Fólk av sama kyni kunnu framvegis ikki ættleiða børn. Samkyndir menn kunnu eisini framvegis ikki lata blóð í Føroyum. Føroyar eru eisini einasta [[Norðurlond|Norðurland]], sum ikki viðurkennir samkyndar familjur.
== Seinni heimsbardagi ==
Tá [[Adolf Hitler]] var einaveldisharri, avgjørdi hann, at bólkar av øðrvísi fólkum skuldu avrættast, herundir [[jødar]] og samkynd. Meðan jødarnir fingu eina gula Dávidsstjørnudávidsstjørnu á bringuna, fingu samkyndir ein ljósareyðan trýkanttríkant. Teir, sum yvirlivdu krígstíðina, vóruvórðu ikki leyslatnir, tá ið tey sameindu tóku valdið í [[Týskland]]. Í staðin vóru teir fluttir til onnur [[fongsul]] at sita dómin fyri at vera samkyndir, ið teir høvdu fingið áðrenn kríggikríggið. Rættargongdin í [[Nürnberg]] vildi aldrin viðgera mál viðvíkjandi samkyndumsamkyndu fangunum, og teir fingu heldur einki endurgjald eftir kríggikríggið. Tey árini, samkyndir krígsfangar høvdu sitið í fangatippi, vóru enntá drigiðdrigin frá í fólkapensjónini.
== Sjálvmorð ==
Tað er eitt sindur síðani, at granskingarútslit fyrst gjørdu vart við, at sjálvmorðsroyndir eru nógvar ferðir vanligari millum samkynd enn millum onnur fólk <ref>http://www.nrk.no/nyheter/distrikt/nrk_nordland/5008761.html</ref> <ref>http://tidsskriftet.no/article/588706</ref>. Ein [[USA|amerikonsk]] kanning frá [[1998]] av samkyndum dreingjum í framhaldsskúlunum í aldrinum 15 til 22 vísti, at í mun til restina av fólkinum, t.e. javngamlar dreingir, royndu næstan sjey ferðir so nógvir av hesum dreingjum at beina fyri sær, ella ávikavist 28 % og 4 % <ref>http://www.safeschoolscoalition.org/SuicideamongGLByouth.html</ref>.
Higartil mest umfatandi [[Norðurlond|norðurlendska]] kanningin av vælferð og umstøðum hjá samkyndum varvarð gjørd í [[1999]] í [[Noreg]]i. Har kom fram, at 16 % av gjeikarunum og 20 % av teimum lesbisku høvdu onkuntíð roynt at forkomið sær <ref>http://kilden.forskningsradet.no/c16880/artikkel/vis.html?tid=43575</ref>. 88 % vóru undir 25 ár, tá ið tey gjørdu hesa roynd. Fjórða hvør menniskja undir 25 ár hevði minst eina sjálvmorðsroynd á baki. Tøl siga ikki allan sannleika, men tey, sum eru nevnd her, benda á, at tíðleikin av sjálvmorðsroyndum í [[Norðurlond]]um er upp til fimm ferðir so høgur millum samkynd sum hjámillum fólkifólk annars.
== Slóðir ==
| 