Munurin millum rættingarnar hjá "2015"

Content deleted Content added
→‎Hendingar: dagføring
Skótin (kjak | íkøst)
uppdatering, ruddað upp í ítrótti, rættað til nútíð
Linja 1:
'''2015 (MMXV)''' er eitt vanligt ár, ið byrjaði á einum [[Hósdagur|hósdegi]] eftir tí [[Gregorianski kalendarin|gregorianska kalendaranum]], árið er nummar 2015 eftir kristi føðing, fimtanda árið í triðja ártúsund, fimtanda árið í [[21. øld]], og 6 árið í [[2010-árini|2010-árunum]].{{Árstal|2015|2000-árini|2010-árini|2020-árini|21}}
{{Árstal|2015|2000-árini|2010-árini|2020-árini|21}}
 
== Hendingar ==
* [[1. januar]] - [[Litava]] tekur upp evruna sum gjaldsmiðil. [[Evra|Evran]] kemur ístaðin fyri gjaldmiðilin ''litas.''
* [[5. januar]]
** Ein 34 ára gamal føroyskur maður ringdiringir til politiiðløgregluna í [[Keypmannahavn]] og boðaðiboðar frá, at hann hevði stungið konu sína, og at hann varer bangin fyri, at hann hevðihava dripið hana. Dagin eftir, tá iðkemur hann var tilundir grundlógarforhoyr, noktaðimen hannnoktar seg sekan í drápi. Dómarin varðhaldsfongslaðivarðhaldsfongslar mannin í fýra vikur., Í meðaní skuldimeðan málið kannast nærri. Hendingin fór fer fram í einari íbúð á [[Frederiksberg]].
** [[Jóhan á Plógv Hansen]] spældi sín fyrsta landsdyst fyri danska U-21 hondbóltslandsliðið, eftir at hava verið í karantenu í 2 ár frá landsliðshondbólti, tí at hann skifti hondbóltstjóðskap úr Føroyum til Danmark. Landsdysturin var móti [[Svøríki]] og var spældur í [[Malmö]]. Danmark vann dystin 28-23.
*[[7. januar]] - eittEitt [[Yvirgangsálopið móti Charlie Hebdo|yvirgangsálop varðverður framt í París]] móti tíðarritinum [[Charlie Hebdo]]. Minst 12 fólk lótulata lív og minst 11 fólk vóruverða særd, tá ið tveir maskeraðirgrímuklæddir menn við Kalashnikov-byrsum troðkaðutroðka seg inn í bygningin, meðanhar redaktióninblaðstjórnin hevðihevur fund fund, og byrjaðubyrja at skjóta. Tveir politistarløgreglumenn vóruer millum tey dripnu. Gerningsmenninir sluppusleppa til rýmingar við einum bili, har ein triði persónur bíðaðibíðar eftir teimum. Fýra av teimum dripnu vórueru kendir teknarar, ið teknaðu keiputekningar av profetinum [[Muhammed|Mohammed]] í [[2006]].
* [[15. januar]] - Kavaódn herjaðiherjar um alt [[Føroyar,]]. Ikki kom ikki sokemur nógvur kavi niður í SuðuroynniSuðuroy og SandoynniSandoy, men í restini av landinum varer ikki koyrandi, ringast varer á Sandavágshálsi, á Vestmannavegnum, á Kvívíksvegnum og við [[Norðskálatunnilin]]. Fleiri bilar stóðustanda fastir í nógva kavanum. SummiNøkur noyddistnoyddust at socasova í bilinum., Nógvog vórunógv veðurføstgerast ymsastaðniveðurføst. handanin av [[Mentanarvirðisløn Landsins|Mentanarvirðislønum Landsins]], ið skal handast hendan dag, verður av hesi varðorsøk útsett til dagin eftir.
*[[9. januar]] - Hondbóltur U21 menn: Grikkaland-Føroyar 21-21 (8-7). Føroysku málskjúttarnir: Kjartan Johansen 8 (3), Julian Olsen 4, Áki Egilsnes 2, Allan Norðberg 2, Eirikur Simonsen 2, Helgi Hoydal 1, Pætur Thomsen 1, Rói Berg Hansen 1
* [[15. januar]] - Kavaódn herjaði um alt Føroyar, tó kom ikki so nógvur kavi niður í Suðuroynni og Sandoynni, men í restini av landinum var ikki koyrandi, ringast var á Sandavágshálsi, á Vestmannavegnum, á Kvívíksvegnum og við Norðskálatunnilin. Fleiri bilar stóðu fastir í nógva kavanum. Summi noyddist at soca í bilinum. Nógv vóru veðurføst ymsastaðni. handanin av Mentanarvirðislønum Landsins varð útsett til dagin eftir.
* [[16. januar]]
** Listaboykottið, sum listafólk í Føroyum settu í verk ímóti tí almenna við [[Mentamálaráðið|Mentamálaráðnum]] á odda [[2. november]] [[2012]], er nú av. Tað vóru [[Steintór Rasmussen]] og [[Teitur Lassen]], ið tóku stig til boykottið, eftir at samgongan valdi at skerja játtanina við einum fjórðingi.
** [[Mentanarvirðisløn Landsins|Mentanarvirðislønir Landsins]], sum áttu at verið handaðar dagin fyri, hin 15. januar, ímen staðinvóru orsakaðútsettar avvegna óveðrióveður, vóru verða handaðar 16. januar á samkomu í Deplinum í [[Skálavík]]. [[Tórbjørn Olsen]], listamálari, fekk Mentanarvirðisløn Landsins, [[Tey av Kamarinum]] fingu Heiðursgávu landsins, [[Mathias Kapnas]], tónleikari, fekk virðisløn til Ungt listafólk. [[Oddvør Johansen]], rithøvundur og [[Katrin Ottarsdóttir]], filmsleikstjóri, fingu Sømdargávu landins.
** Landsstýrismaðurin í mentamálum, [[Bjørn Kalsø]], kunnger, at orðabøkur [[Sprotin|Sprotans]] nú verða ókeypis atkomuligar hjá øllum ið ynskja tað, bæði føroyingum og útlendingum, í Føroyum eins væl og úti í heimi. Henda tænasta verður fíggjað av [[Mentamálaráðið|Mentamálaráðnum]] og Kommununum í Føroyum. Avtalan er fyri trý ár fyribils og er ein avtala millum Mentamálaráðið, Kommunufelagið umboðandi allar kommunur í Føroyum og forlagið Sprotan. Í løtuni eru 13 bøkur á kervinum, og tær eru nú fríar hjá øllum at nýta.
* [[22. februar]] - Gittarleikarin [[Alvi Joensen]] vinnur Stella Polaris kappingina, sangarin Birita Poulsen vinnur 2. virðisløn, saxofonleikarin Kristina Thede Johansen vinnur 3. virðisløn. Virðislønirnar eru á 20.000, 10.000 og 5.000 krónur.
*[[6. mars]] - Ómannaða rúmdarfarið ''Dawn'' hjá [[NASA]], fer inn í ringrásina hjá dvørggongustjørnuni [[Ceres]], og gerst fyrsta rúmdarfar, ið vitjar eina dvørggongustjørnu..
* [[1. mars]] - Føroyski rógvarin [[Dánjal Martin Hofgaard]] gerst heimsmeistari, tá ið hann vinnur HM í 2000 metrar inniróðri í Boston í opna bólkinum lættvekt menn.
* [[20. mars]] - Full sólarmyrking i Føroyum og á Svalbard.
*[[24. mars]] - Airbus A320-211 hjá [[Germanwings]] brotlendir í [[Fronsku alpunar|fronsku alpunum]]. 150 fólk lata lív.
* [[22. mars]]
* [[9. apríl]] - [[Jógvan Skorheim]] gerst nýggjur formaður í [[Sjálvstýrisflokkurin|Sjálvstýrisflokkinum]], eftir at [[Kári P. Højgaard]] óvæntað leggur frá sær.
** FM í bogaskjóting - Recurve: 1. Teitur Dalsgaard, 2. Absalon Hansen, 3. Eggaba Andreasen
*[[2. apríl]] - [[Yvirgangsatsókn í Kenya 2015]]: 148 fólk, meginparturin ung lesandi, lata lív í Garissa háskúlanum í [[Kenja]], tá terrorbólkurin Al-Shabaab brýtur sær veg inn í skúlan og byrjar at skjóta. [[11. apríl]] [[Jógvan Philbrow|- Jógvan Philbrow]] er nýggjur formaður í [[Føroya Pedagogfelag|Pedagogfelagnum]].
** FM í bogaskjóting - Compound: 1. Anja Johansen, 2. Kaj Johannesen, 3. Albert Dam
*[[25. apríl]] - Ein [[jarðskjálvti]], ið mátar 7.8 á richterskalanum, rakar [[Nepal]], og hevur við sær at 8.857 fólk lata lív í landinum. 130 lata lív í [[India]], 27 lata lív í [[Fólkalýðveldið Kina|Kina]] og 4 lata lív í [[Bangladesj]]. Tilsamans 9.018 lata lív í jarðskjálvtanum.
* [[28. mars]] - [[Pál Joensen]] vinnur gull í 800 metrum frí á Danish Open við tíðini 7:52.82, sum er besta tíð í heiminum higartil í ár (til 28. mars 2015) og nýtt stevnumet.
* [[9. apríl]] - [[Jógvan Skorheim]] gerst nýggjur formaður í [[Sjálvstýrisflokkurin|Sjálvstýrisflokkinum]], eftir at [[Kári P. Højgaard]] óvæntað leggur frá sær.
* [[11. apríl]]
** [[Jógvan Philbrow]] er nýggjur formaður í [[Føroya Pedagogfelag|Pedagogfelagnum]].
** FM í hondbólti: Kvinnur: [[Neistin]] vinnur finaluna móti [[Kyndil|Kyndli]] 20-17 og gerst greipuvinnari. Menn: [[VÍF]] vinnur finaluna móti [[H71]] 24-23 og gerst greipuvinnari.
** FM í Badminton: [[Benjamin Gunnarstein]] frá [[Havnar Badmintonfelag]] gerst føroyameistari, tá hann vinnur á [[Aksel Poulsen]] frá sama felag í tveimur settum.
* [[3. mai]] - [[Maria Winther Olsen]] vinnur 100.000 krónur til filmframleiðslu á Spot Festivalinum í [[Danmark]].<ref>http://www.tv2oj.dk/artikel/254938:Aarhus--En-overvaeldet-vinder</ref>
*[[23. mai]] - [[Írland]] heldur fólkaatkvøðu, ið gevur samkyndum rætt til at giftast. Írland gerst harvið fyrsta land í heiminum, ið setur hesa lóg í gildi eftir eina væleydnaða fólkaatvøðu.
* [[21. juni]] - Føroyska manslandsliðið í hondbólti vinnur metsigur móti Armenia, Føroyar vunnu heili 61-9
*[[5. august]] - Brøkdeilir funnir á [[Réunionoyggj]] verða staðfestir at vera frá [[Malaysian Airlines Flight 370]], ið hvarv í [[mars]] [[2014]].
*[[28. september]] - [[NASA]] boðar frá at flótandi [[vatn]] er funnið á gongustjørnuni [[Mars (gongustjørna)|Mars]].
* [[17. oktober]] - Svimjihøllin [[Páls Høll]] ið hevur Føroya fyrsta langhyl á 50 metrar, verður alment tikin í nýtslu og letur upp alment. Hátíðarhald við luttøku av svimjaranum úr Vági, [[Pál Joensen]], ið høllin eitur eftir, landsstýrisfólkunum í Vági, [[Sirið Stenberg]] og [[Henrik Old]], umboðum fyri sjálvognargrunnin Páls Høl: [[Dennis Holm]], John Henrik Holm og [[Jón Bjarnason]] og øðrum.
* [[13. november]]: [[Yvirgangsatsóknin í París 13. november 2015]]: Terrorbólkurin [[ISIL]] leypur á fleiri støð í franska høvuðstaðnum, og hevur við sær at 132 fólk lata lív.
* [[21. november]] - [[Paula Danielsen]] úr Havn gerst nummar tvey í heimsmeistarakappingini í karaoke, ið verður hildin í [[Singapor]]. [[Kjartan Torbensson]] úr Havn luttekur somuleiðis, men megnar ikki at koma víðari frá fyrsta umfari. Tað er karaokebarrin ''Glitnir'', ið skipar fyri føroyskari luttøku í kappingini, og er hetta triðju ferð Føroyar eru við, og somuleiðis besta úrslit føroyingar hava megnað higartil.
 
=== Ítróttur ===
 
==== Svimjing ====
* [[28. mars]] - [[Pál Joensen]] vinnur gull í 800 metrum frí á Danish Open við tíðini 7:52.82, sum er besta tíð í heiminum higartil í ár (til 28. mars 2015) og nýtt stevnumet.
 
==== Rógving ====
* [[1. mars]] - Føroyski rógvarin [[Dánjal Martin Hofgaard]] gerst heimsmeistari, tá ið hann vinnur HM í 2000 metrar inniróðri í Boston í opna bólkinum lættvekt menn.
 
==== Bogaskjóting ====
** [[22. mars]] - FM í bogaskjóting - Recurve: 1. Teitur Dalsgaard, 2. Absalon Hansen, 3. Eggaba Andreasen. Compound: 1. Anja Johansen, 2. Kaj Johannesen, 3. Albert Dam
 
==== Hondbóltur ====
* [[9. januar]] - Hondbóltur U21 menn: [[Grikkaland]]-[[Føroyar]] 21-21 (8-7). Føroysku málskjúttarnir: Kjartan Johansen 8 (3), Julian Olsen 4, Áki Egilsnes 2, Allan Norðberg 2, Eirikur Simonsen 2, Helgi Hoydal 1, Pætur Thomsen 1, Rói Berg Hansen 1.
** [[11. apríl]] - FM í hondbólti: Kvinnur: [[Neistin]] vinnur finaluna móti [[Kyndil|Kyndli]] 20-17 og gerst greipuvinnari. Menn: [[VÍF]] vinnur finaluna móti [[H71]] 24-23 og gerst greipuvinnari.
* [[21. juni]] - Føroyska manslandsliðið í hondbólti vinnur metsigur móti [[Armenia]], [[Føroyar]] vunnu heili 61-9.
 
==== Badminton ====
** [[11. apríl]] - FM í Badminton: [[Benjamin Gunnarstein]] frá [[Havnar Badmintonfelag]] gerst føroyameistari, tá hann vinnur á [[Aksel Poulsen]] frá sama felag í tveimur settum.
 
== Føðingar ==
*[[2. mai]] - [[Charlotte, prinsessa av Cambridge]]
*
*[[15. juni]] - [[Nicolas prinsur, Greivi av Ångermanland]]
== Andlát ==
* [[11. januar]] - [[Anita Ekberg]], svenskur sjónleikari (f. [[1931]])
* [[14. februar]] - [[Kári á Rógvi]], føroyskur politikari (f. [[1973]]), føroyskur politikari
* [[15. februar]] - [[Dan Uzan]], jødiskur kurvabóltsleikari og cand.phil. (f. [[1977]]), dripin í skotálopi í Keypmannahavn.
* [[21. februar]] − [[Clark Terry]], amerikanskur jazztrompetistur (f. [[1920]]).
Line 39 ⟶ 58:
* [[12. mars]] - Sir [[Terry Pratchett]], enskur fantasi rithøvundur (f. [[1948]]).
*[[21. mars]] - [[Jørgen Ingmann]], danskur tónleikari (f. [[1925]])
*[[4. apríl]] - [[Klaus Rifbjerg]], danskur rithøvundur (f. [[1931]])
*[[14. mai]] - [[B.B. King]], amerikanskur tónleikari (f. [[1925]])
*[[18. mai]] - [[Halldór Ásgrímsson]], íslendskur forsætisráðharri (f. [[1947]]), hjartatilburður.
*[[7. juni]] - [[Christopher Lee]], bretskur sjónleikari (f. [[1922]]).
*[[22. juni]] - [[James Horner]], amerikanskt filmtónaskáld (f. [[1953]]), flogvanlukka
*[[10. juli]] - [[Omar Sharif]], egyptiskur sjónleikari (f. [[1932]])
*[[1. august]] - [[Cilla Black]], ensk songkvinna (f. [[1943]])
*[[30. august]] - [[Wes Craven]], amerikanskur filmsleikstjóri (f. [[1939]])
*[[5. oktober]] - [[Henning Mankell]], svenskur rithøvundur (f. [[1948]])
 
== Keldur ==