Munurin millum rættingarnar hjá "Alan Turing"

'''Alan Mathison Turing''' ([[23. juni]] [[1912]] – [[7. juni]] [[1954]]) var einslóðbrótandi [[Stórabretland|bretskur]] slóðbrótandi teldufrøðingur, støddfrøðingur, logikari, dulmálsskriftsfrøðingur, heimsspekingur og matematiskurstøddfrøðiligur lívfrøðingur, somuleiðis var hann eisiniumframt maratonrennari og langteinarennari. Hann hevur havthevði ein týðandi leiklur í menningini av [[teldufrøði]], við sínum íkasti av formalisering av hugtaktinumhugtakinum algoritmaalgoritmu og útrokning við turingsokallaði maskinunituringmaskinuni, ið er mett sum eitt snið av einari vanligari teldu ella ([[Enskt mál|enskt]]: general purpose computer á eingilskum). Alan Turing verður vanliga mettur at vera faðirin av teoretiskari teldufrøði og tilgjørdum vitleika ([[Enskt mál|enskt]]: artificial intelligence).

Undir 2. Heimsbardagaheimsbardaga, starvaðist Alan Turing fyri "Government Code and Cypher School" (GC&CS) í Bletchley Park. Hetta var brestski stovnurin, sum stóð fyri loysing av loyniskrift, t.e. at bróta nazi-kodurkotur [[nasistur|nasistanna]]. Í eitt tíðarskeið leiddi hann "Hut 8", sum hevði ábyrgdina av at bróta dulsmálsskrift hjá týska flótanum. Hann kom fram við fleiri taktikkum, ið vóru ein hjálpandi hond, tá ið tað snúði seg um at bróta týskar loyniskriftir. Hann gav skap til eina elektriska maskinu, sum kundi finna stillingina hjá Enigma maskinuniEnigmumaskinuni, ið serliga var brúkt av týskarum, til at gera loyniskrift. TuringAlan hevði ein avgerandi leiklut í at loysa loyniskrift hjá týska herðinum, sum hjálpti teimum sameindu at vinna á nazi [[Týsklandtýskland|Týsklandi]]i í fleiri bardøgum, m.a. slagið í Atlantshavinum; Søgufrøðingar vilja vera við til, at hetta arbeiðiðarbeiði hevur stytt [[2. Heimsbardagi|2. heimsbardaga]] í [[Evropa]] við umleið tveimum til fýra árum.

TuringAlan varð í 1952 ákærdur fyri at hava framt samkyntar gerðir, tá ið hetta slagið av gerðum enn var ólógligt í Bretlandi. Hann tók ímóti viðgerð við østrogen innspræninguminnsproytingum (kemisk kastratión), sum eitt alternativ fyri fongsulsrevsing. Alan Turing doyði í 1954, 16 dagar áðrenn hansara 42 ára føðingardag, av eitran við blásyrusalti. Ein rættarkanning gjørdi av, at hansara deyði stóðst av sjálvmorðsjálvmorði, men tað verður mett at hetta eisini kundi verið eitt óhapp. Í 2009, eftir einum átakið á alnótini, bað bretski statsovastin, Gordon Brown, alment um orsakað vegna bretsku stjórninastjórnarinnar vegna. Tað sama gjørdi Elizabeth II drotning eisini í 2013.