Munurin millum rættingarnar hjá "Burma"

Content deleted Content added
HugoGardar (kjak | íkøst)
No edit summary
Benadikt (kjak | íkøst)
No edit summary
Linja 13:
| forseti_heitið = Forseti
| forseti = [[Thein Sein]]
| vídd = 676, 578
| vatn = 3.,06 %
| íbúgvar = 55 167 330
| íbúgvar_ár = 2013
Linja 27:
}}
 
'''Burma''' ([[Burmesiskt (mál)|burmesiskt]]: ''Pyi-daung-zu Myan-ma Naing-ngan-daw''), eisini nevnt '''Myanmar''', er eitt land í [[Asia|Suðurasia]] við umleið 55 millionum íbúgvum. Burma hevur mark við 5 lond: Í vesturi hevur Burma mark við [[Bangladesj]] og [[India]], í norðri við [[Kina]], í eystri við [[Laos]] og [[Teiland]]. Burma er sera fátækt land, sjálvt um tað hevur náttúruríkidømi, so er tað eftirland á næstan øllum økjum. Heilsuskipanin í Burma er tann ringasta í heiminum, WHO setti Burma sum nummar 190 á einum lista yvir lond bólkað eftir hvussu góða heilsuskipan tey høvdu. [[ST]] hevur boðað frá barnaarbeiði, sølu av menniskjum og manglandi tælufrælsi. Umheimurin veit lítið um Burma, sum hevur staðið í skugganum av máttmiklu grannalondum sínum [[Kina|Fólkalýðveldi Kina]], [[India]] og [[Teiland]]i. Høvuðsstaður er [[Naypyidaw]] og høvuðsmálið er [[Burmesiskt (mál)|burmesiskt]]. Størsti býur er [[Rangoon]]. Við eineini vídd á 676, 578 km<sup>2</sup> er Burma 40. stórstastørsta landi í heiminum.
 
== Søga ==
 
Í [[16. øld]] royndu tveir sterkir valdsharrar at byggja eitt stórt ríki í Burma. Fyrst í [[16. øld]] var Burma í nógvum smáríkjum. Í [[1531]] gjørdist [[Tabinshwehti]] ([[1512]] - [[1550]]) kongur í einum ríki, nevnt [[Toungoo]], sunnarlaga í landinum. Frá [[1535]] tók hann valdið yvir fólkinum, sum helt helt til á [[Irrawaddy-oyrunum]], og hann tók eisini [[Pegu]], høvuðsstaðin í kongsríkinum [[Mon]] fyri sunnan og gjørdi hann til høvuðsstað í ríkinum. Stutt eftir tók hann kongsríkið [[Pagan]] fyri norðan, men kom ikki so langt, at hann fekk lopið á [[Teiland]], tí hann doyði í bardaga við [[mon]]fólkið, sum hevði gjørt uppreistur. Í [[1551]] bardi svágur hansara [[Bayinnaung]] uppreisturin niður og arvaði trúnuna. Hann var mætastur av øllum burmesiskum hertakarum og tók [[Teiland]]; men meðan hann var á herferð, gjørdu fólk í høvuðsstaðnum [[Pegu]] uppreistur og løgdu stórar partar av býnum í oyði. Heimafturkomin knústi hann uppreisturin og endurreisti býin í miklari dýrd.
 
Tá ið landið fekk sjálvræði frá [[Stóra Bretland]] í [[1948]], løgdu myndugleikarnir seg eftir at føra ein politiskan og [[Búskapur|búskaparligan]] avbyrgingarpolitikk, sum hevur gjørt Burma, ið áður var so ríkt, til eitt av fátækastu londum í heiminum. Drúgvi uppreistur fjallafólksins og eirindaleyst hernaðarstýri síðan [[1962]] hava hildið burtur alla útlendska ávirkan. Hernaðarstýrið var frá 1962 til 2011.
Linja 37:
== Politikkur ==
 
[[Than Shwe]] var oddamaður í hernaðarliga einaræðisvaldinum í Burma. Burma var eins og [[Norðurkorea]] eitt serstakliga lukkað land. Tað kom serstakliga til sjóndar í [[2008]], tá ið ein ódn jarðlegði stórar partar av landinum. 100. 000 fólk lótu lív, m.a. tí hernaðarvaldið ikki vildi lovaloyva neyðhjálparfelagsskapum inn í landið. [[Than Shwe]] og stýrið hansara forfylgdi fleiri fólkasløgum í Burma. Fólk í vesturheiminum kenna kanska best [[Aung San Suu Kyi]], ið vann [[Heiðursløn Nobels|friðarheiðursløn Nobels]] í [[1991]] fyri stríð sítt fyri frælsi í Burma. Sjálvt um flokkurin hjá [[Aung San Suu Kyi]] NLD vann valið í 1990, gjørdist hon ongantíð forseti í landinum. Tað forðaði herurin fyri. Herurin tók valdið í landinum, broytti navnið frá Burma til Myanmar og flutti høvuðsstaðin frá Yangon til Naypyidaw. Í 2011 var hernaðarstýrið koyrt frá, eftir at val hevði verið í 2010. Enn hevur herurin grundlógartryggjaðan rætt til sína umboðan í tjóðartinginum, og Aung San Suu Kyi er enn ikki sannførd um, at fólkaræði enn er á veg í landi hennara.
 
== Fólkið ==
Linja 60:
{| class="wikitable"
|-
|'''Nr.'''||'''Útflutningur'''||'''Innflutningur'''
!
! Útflutningur
! Innflutningur
|-
| 1||[[Teiland]] 44.,2 %||[[Kina]] 35,7 %
| 1.
| [[Teiland]] 44.2 %
| [[Kina]] 35.7 %
|-
|2||[[India]] 14,5 %||[[Teiland]] 20.,4 %
| 2.
| [[India]] 14.5 %
| [[Teiland]] 20.4 %
|-
|3||[[Kina]] 6,8 %||[[Singapor]] 16.,6 %
| 3.
| [[Kina]] 6.8 %
| [[Singapor]] 16.6 %
|-
| 4.
| [[Japan]] 5.6 %
| [[Maleisia]] 4.5 %
|-
|4||[[Japan]] 5,6 %||[[Maleisia]] 4.,5 %
|}