Munurin millum rættingarnar hjá "1933"
Content deleted Content added
Ursusmaritimus (kjak | íkøst) sNo edit summary |
No edit summary |
||
Linja 1:
1933 var eitt ár, ið byrjaði á einum sunnudegi eftir tí [[Gregorianski kalendarin|gregorianska kalendaranum]].{{Árstal|1933|1920-árini|1930-árini|1940-árini|20}}
----
== Hendingar ==
* [[File:Adolf Hitler 1933 (foto carnet).jpg|thumb|Adolf Hitler í 1933]][[5. januar]] - Farið verður undir bygging av [[Golden Gate brúgvin|Golden Gate brúnni]] í [[San Francisco]], [[USA]].
* [[15. januar]] - Politiskur ófriður í [[Spania]] hevur við sær at umleið 100 lata lív.
* [[30. januar]] - [[Adolf Hitler]] verður útnevndur kanslari í [[Týskland|Týsklandi]] av forsetanum [[Paul Von Hindenburg]].
* [[17. februar]] - Amerikanska blaðið ''Newsweek'' kemur út á fyrsta sinni.
* [[27. februar]] - Eldur tekur seg upp í týska [[Reichstag]] bygninginum. Eldurin er ásettur av einum [[Holland|hollenskum]] [[kommunist|kommunisti]].
* [[3. mars]] - Ein [[jarðskjálvti]] í [[Japan]] hevur við sær at 3000 lata lív.
* [[4. mars]] - [[Franklin D. Roosevelt]] tekur við embæti forseta [[USA]] av [[Herbert Hoover]].
* [[10. mars]] - [[Jarðskjálvti]] í [[Long Beach]], [[Kalifornia]] í [[USA]] hevur við sær at 117 lata lív.
* [[20. mars]] - [[Dachau]], fyrsta [[týska]] [[týningarlega|týningarlegan]] stendur liðugt bygd. Legan opnar [[22. mars]].
* [[23. mars]] - Týska tingið ([[Reichstag]]) útnevnir [[Adolf Hitler]] sum einræðisharra yvir [[Týskland|Týsklandi]]
* [[Mynd:Inauguration of Franklin D. Roosevelt Crowd.jpg|thumb|Franklin D. Roosevelt tekur við embæti forseta.]][[24. mars]] - [[Jødar]] heita á fólk um at boykotta týskar vørur.
* [[27. mars]] - [[Japan]] tekur seg úr [[League of Nations]].
* [[1. apríl]] - Nývaldi [[Naziflokkurin]] í [[Týskland|Týsklandi]] setur í verk ein dags boykott av øllum virkjum átt av [[Jødar|Jødum]].
* [[3. apríl]] - Flogið verður yvir [[Mount Everest]] fyri fyrstu ferð í flogfari.
* [[5. apríl]] - [[Altjóða Dómstólurin |Altjóða Dómstólurin í Haag]] avger at [[Grønland]] hoyrir undir [[Danmark]], og átalar [[Noreg]] fyri landgongd í eystara parti av landinum. Noreg góðkennir dómin, og tekur seg úr landinum.
* [[11. apríl]] - Flogskiparin Bill Lancaster fer á flog frá [[England|Englandi]]. Kursur er settur í móti [[Góðvónarhøvdin|Góðvónarhøvdini]] (Cape of Good Hope) í [[Suðurafrika]], men flogskiparin hvørvur sporleyst. Lík hansara verður funnið í [[Sahara|Sahara oyðimørkini]] 29 ár seinni í [[1962]].
* [[24. apríl]] - [[Jehovas Vitnir]] í [[Nazitýsklandi]] verða dømd fyri fyrstu ferð vegna noktan av hertænastu. Umleið 10.000 verða handtikin ímillum 1933 og [[1945]], harav eini 2.000 verða send í týningarlegur.
* [[File:Bundesarchiv Bild 102-13884, Mahatma Gandhi.jpg|thumb|Mahatma Ghandi]][[26. apríl]] - [[Gestapo]] loyniløgreglan verður sett á stovn í [[Týskland|Týsklandi]] av [[Herman Göring]].
* [[8. mai |8. mai -]] [[Mohandas Ghandi]] fer undir 3 vikna hungurverkfall.
* [[10. mai]] - Naziflokkurin skipar fyri stórari bókabrenning í [[Týskland|Týsklandi]].
** [[Paraguai]] lýsir yvir kríggi við [[Bolivia]].
* [[6. juni]] - Fyrsti ''Drive-In'' biografurin opnar í [[New Jersey]], [[USA]].
* [[21. juni]] - Allir ikki-Nazi felagskapir verða bannaðir í [[Týskland|Týsklandi]].
* [[4. juli]] - [[Mahatma Ghandi]] verður dømdur fongsulsrevsing í [[India]].
* [[15. juli]] - [[England]], [[Italia]], [[Frakland]] og [[Týskland]] skriva undir "Four-Power" avtaluna.
* [[Mynd:Einstein 1921 portrait2.jpg|thumb|Albert Einstein í 1921.]][[22. juli]] - Amerikanarin Wiley Post verður fyrsti maður til at flúgva runt um jørðina. Túrurin tók 7 dagar, 18 tímar og 45 minuttir.
* [[12. august]] - [[Winston Churchill]] talar fyrstu ferð alment um hætturnar ið kunnu stavast av týsku stórmaktini.
* [[25. august]] - [[Jarðskjálvti]] í [[Kina]] hevur við sær at 9.000 lata lív.
* [[7. oktober]] - [[Air France]] verður stovnað, eftir at 5 fronsk flogfeløg leggja saman. Samlaði flotin við stovnanina er 250 flogfør.
* [[14. oktober]] - [[Týskland]] boðar frá at landið tekur seg úr [[League of Nations]].
* [[17. oktober]] - [[Albert Einstein]] kemur til [[USA|Amerika]], eftir at hava flýggjað frá Nazitýsklandi. Hann fær starv við háskúlan í [[New Jersey]].
* [[5. desember]] - Brennivínsforboðið verður avtikið í [[USA]] virkandi frá [[15. desember]].
* [[24. desember]] - Tokvanlukka í [[Frakland|Fraklandi]] hevur við sær at meir enn 200 lata lív.
* [[26. desember]] - Bilframleiðarin [[Nissan]] verður settur á stovn í [[Tokyo]], [[Japan]].
==== Ókendar dagsetningar ====
* [[Kannabis]] verður bannað í [[USA]].
* Hungursneyð herjar í [[Ukraina]].
* [[Jimmie Angel]] verður fyrstur (uttan innføddra) at finna [[Angel fossarnir|Angel fossarnar]]. Fossarnir verða nevndir eftir honum.
* 15 milliónir eru arbeiðsleys í USA.
* [[Meksiko|Meksikanska]] [[Indianarar|Indiánara]] kríggið tekur enda eftir 414 ár.
=== List ===
==== Filmar ====
* ''King Kong'' (frumsýndur í [[New York City]] [[2. mars]])
* [[Walt Disney Company|Walt Disney's]] ''Silly Symphony: Three Little Pigs'' (frumsýndur [[27. mai]])
=== Ítróttur ===
Line 8 ⟶ 55:
== Føðingar ==
*[[Mynd:JamesBrown.jpg|thumb|188x188px|James Brown]][[18. februar]] - [[Yoko Ono]], [[japan|japonsk]] sang og listarkvinna, einkja [[John Lennon]].
* [[25. mai]] - [[Jógvan Sundstein]], [[løgmaður]] [[1989]]-[[1991]].▼
* [[14. mars]] - [[Michael Caine]], enskur sjónleikari (''Alfie'')
* [[30. apríl]] - [[Willie Nelson]], amerikanskur country sangari og tónaskald
* [[3. mai]] - [[James Brown]], amerikanskur sangari og "The Godfather of Soul" (d. [[2006]])
▲* [[25. mai]] - [[Jógvan Sundstein]], føroyskur [[løgmaður]] frá [[1989]]-[[1991]].
* [[8. juni]] - [[Joan Rivers]], amerikanskur skemtari (d. [[2014]])
* [[11. juni]] - [[Gene Wilder]], amerikanskur sjónleikari (''See No Evil, Hear No Evil'')
* [[19. november]] - [[Larry King]], amerikanskur talkshow vertur.
== Andlát ==
* [[5. januar]] - [[Calvin Coolidge]], amerikanskur forseti (f. [[1872]])
[[Bólkur:1933|*]]
| |||