Munurin millum rættingarnar hjá "Jazz"

Content deleted Content added
s EileenSanda moved page Djassur to Jazz: Haldi at jazz eigur at vera stavað sum á enskum, donskum, svenskum, norskum og nógvum øðrum málum.
skrivaði meira tekst, týddi úr ensku og svensku wiki-greinunum
Linja 1:
[[Mynd:Maitres jazz classique.jpg|200px|thumbnail|Kendir jazz tónleikarar]]
[[Mynd:Louis_Armstrong_restored.jpg|thumb|200px|[[Louis Armstrong]], trompetleikari.]]
'''Jazz tónleikur''' (kann á føroyskum eisini skrivast '''djassur''', '''jassur''' ella '''jazzur''') er eitt slag av afrikanskum-amerikanskum tónleiki, ið byrjaði seint i 19. øld og tíðliga í 20. øld í suðurstatunum í [[USA]], sum ein kombinasjón av evropeiskum harmonitónleiki og afrikanskum tónleikaelementum, eitt nú bláir tónar, impovisasjón, polyrytmur, synkopsjón og swing (swung note).<ref>Alyn Shipton, ''A New History of Jazz'', 2nd ed., Continuum, 2007, síða 4–5</ref> Jazz hevur eisini tikið til sín elementir úr amerikanskum popptónleiki.<ref>Bill Kirchner, ''The Oxford Companion to Jazz'', Oxford University Press, 2005, Chapter Two.</ref>
'''Djassur''' (eisini nevndur ''jazzur'' ella ''jassur'', [[enskt]]: ''jazz'') er ein tónleikasjangra.
 
Jazzurin spjaddist kring heimin og tók fjølbroyttar tónleikamentanir til sín úr ymiskum londum, regiónum og úr lokalum tónleikamentanum, og harvið komu fleiri serstakir stílir av jazzi: [[New Orleans jazzur]] er frá tíðini frá fyrst í [[1910-árini|1910-árunum]], big band [[Swing tónleikur|swing]], [[Kansas City jazzur]] og [[Gypsy jazzur]] frá 1930-árunum og 1940-árunum, [[bebop]] frá mið-1940-árunum, [[Afro-Kubanskkur jazzur]], [[West Coast jazzur]], [[ska jazzur]], [[cool jazzur]], [[Indo jazzur]], [[avant-garde jazzur]], [[soul jazzur]], [[modal jazzur]], [[chamber jazzur]], [[fríjazzur]], [[Latínjazzur]], [[smooth jazzur]], [[jazz fusion]] og [[jazz-rock]], [[jazz funk]], [[loft jazz]], [[punk jazz]], [[acid jazz]], [[ethno jazz]], [[jazz rap]], cyber jazz, [[M-Base]] og [[nu jazz]].
{{stubbi}}
 
[[Louis Armstrong]], ein av kendastu jazztónleikarunum, segði við [[Bing Crosby]] í einari útvarpssending, "Ah, swing, well, we used to call it [[syncopation]], then they called it [[ragtime]], then [[blues]], then jazz. Now, it's swing. White folks - yo'all sho is a mess!"<ref>{{cite book |url=http://books.google.com/books?id=STq94Q-pzwoC&pg=PA172 |page=172 |title=Scott Joplin and the age of ragtime |last=Argyle |first=Ray |publisher=McFarland |year=2009 |isbn=0-7864-4376-6}}</ref><ref>Father of the Blues by William Christopher Handy. 1941 MacMillan page 292</ref>
 
Í einari samrøðu í 1988 segði [[J. J. Johnson]], trombonleikari: "Jazz is restless. It won't stay put and it never will".<ref>J J Johnson continued, "[Jazz] is forever seeking and reaching out and exploring": DownBeat: ''The Great Jazz Interviews – A 75th Anniversary Anthology'': síða 250</ref><br />
 
== Søgan ==
 
Jazzurin mentist í USA, fyrst og fremst kring Mississippideltaðið og í býnum [[New Orleans]] har siðbundnar afrikanskar rytmur og arbeiðssangir vóru blandaðir saman við sálmar, marsch'ir og ikki minst kabaret og variete-tónleik úr Evropa. Sjálvt ymisk sløg av etniskum tónleiki vóru týðandi innsløg og gav íblástur, eitt nú írskur fólkatónleikur, ungarskur-jødiskur klezmertónleikur. Jazzurin hevur lutvíst felags søgu og bakgrund sum bluestónleikur, [[bluegrasstónleikur]] og [[country]]tónleikur.
 
Tann fyrsti jazztónleikurin uppstóð í [[New Orleans]], við trompetleikaranum [[Buddy Bolden]] sum eitt av teimum kendu nøvnunum síðst í [[19. øld]]. [[Chicago]] var ein av býunum, har tann nýggi tónleikurin slóg ígjøgnum, og síðan spjaddist hann skjótt til [[New York]] og teirr størru býirnir í [[Evropa]].
 
Tá ið Jazzurin gjørdist væl umtóktur víða um, sóu hvítir handilsmenn, at tað bar til at vinna pening við hesum tónleikinum. Jazzurin varð býttur sundur í tveir partar: Jazz og Sweet Jass. Man stavaði við 's' og legði afturat 'Sweet' fyri ikki at verða blandað saman við ektaðan svartan jazz. Í jassi var improvisationen eisini tikin burtur, alt skuldi skrivast niður. Júst sum nútíðar "Smooth Jazz", sum hevur sera lítið í felag við jazzimprovisasjón, sjálvt um harmoniskir svingningar og rytmikkur líkjast.
 
Umleið 1910 kom tað stóra gjøgnumbrotið hjá jazzinum, í sambandi við, at hann var settur saman við tí nýggja dansitónleikinum sum [[two-step]], [[one-step]], [[Foxtrot (dansur)|foxtrot]] og onnur nýgg dansisløg. [[Paul Whiteman]] gjørdi frá umleið 1916 jazzin populeran í breiðari umhvørvum. Jazzurin kom til Evropa undir [[fyrri heimsbardagi|fyrra heimskríggi]] og gjørdist beinanvegin væl dámdur. Jazzurin kom enntá at ávirka tónasmiðir innan klassiska tónleikin sum til dømis [[Igor Stravinskij]], [[Kurt Weill]], [[Ernst Krenek]], [[Erik Satie]] og aðrar.<ref>Bók: [[Gunnar Carlquist|Carlquist, Gunnar]], útgávuár: 1933, heitið: Svensk uppslagsbok. Bind 14, Malmö, Svensk Uppslagsbok AB, sida 372-73</ref>
 
== Keldur ==
<references/>
 
[[Bólkur:Tónleikur]]