Munurin millum rættingarnar hjá "NATO"
Content deleted Content added
No edit summary |
sNo edit summary |
||
Linja 2:
'''NATO''' er stytting fyri '''North Atlantic Treaty Organization''' (á føroyskum '''Norðuratlantiska Sáttmálafelagsskapurin''') og er norðuratlantisk verjusamgonga ímillum [[USA]] og flestu lond í [[Vesturevropa]]. NATO virkar soleiðis, at eitt álop á eitt NATO-limaland, er tað sama sum eitt álop á øll NATO-limalond. Sum er hevur [[Danmark]] allan myndugleika viðvíkjandi trygdarmálum og verjumálum á føroyskum øki. Danmark er limur í NATO og limaskapur Danmarkar fevnir um [[Føroyar]]. Føroyar eru tí fevndar av verjutrygdini í NATO-sáttmálanum. Tað er Danmark, ið formliga varðar av hesum Føroyum viðvíkjandi. Í veruleikanum verða tað kortini tey sterkaru NATO-londini, ið koma til hjálpar, skuldi tørvur gjørst á tí <ref>http://www.tinganes.fo/Files/Billeder/Fr%C3%A1grei%C3%B0ing%20um%20uttanr%C3%ADkispolitikk%20-%20altj%C3%B3%C3%B0a%20ra%C3%B0festingar%20F%C3%B8roya%20%20%202010.pdf</ref>. NATO hevur høvuðsskrivstovu sína í [[Brússel]] í [[Belgia]]. NATO-Ráðið í Brússel er hægsta ráð í NATO. Í ráðnum eru ráðharrar úr øllum limalondunum.
Felagsskapurin fór til verka í 1949, og í 2014 eru 28 limalond <ref>http://www.nato.int/</ref>. Tað nýggjasta her er, at NATO-aðalskrivarin [[Anders Fogh Rasmussen]] bjóðaði apríl 2009 tvey londum limaskap í NATO. Tey eru [[Kroatia]] og [[Albania]]. [[Makedónia]], [[Georgia (land)|Georgia]], [[Ukreina]], [[Montenegro]], [[Bosnia og Hersegovina]] og [[Serbia]] hava søkt um limaskap í NATO. Onnur hava ynskt tætt samstarv við NATO, hóast ikki, í fyrstu syftu, veruligan limaskap. Bæði at fyrireika søkjaralond til NATO-limaskap og til tess at fremja betri samstarv við ikki-søkjaralond, varð [[Felagsskapurin fyri Friði]], ''Partnership for Peace'' (PfP), stovnaður sum eitt tiltak undir NATO-skipanini.
Undir [[Kalda kríggið|Kalda krígnum]] var hugsað um hernaðarligu kappingina millum NATO og [[Warszawasamgongan|Warshawasamgonguna]], og vandanum fyri beinleiðis kríggi partanna millum.
== Føroyar í NATO-samstarvi ==
[[Mynd:Sornfelli,_Faroe_Islands.JPG|thumb|left|200px|Virksemið hjá
[[Mynd:GHR1.jpg|thumb|right|220px|Í 2001 varð [[Taliban]] sett frá valdinum í [[Afganistan]], og longu árið eftir vóru danskir NATO-hermenn sendir til Afganistan. Nógvir [[føroyingar]] hava verið har, sum partar av danska herinum síðan tá <ref>http://kvf.fo/netvarp/uv/2011/06/23/krggj-mti-taleban-25-januar-2010</ref><ref>http://aktuelt.fo/danskir+hermenn+farnir+ur+krignum+i+afghanistan.html</ref>.]]
Í samband við at NATO varð stovnað í apríl 1949, helt føroyski landstingsmaðurin, sambandsmaðurin [[Poul Niclasen]], at málið eisini átti at verið lagt fyri løgtingið. Men forsætisráðharrin, [[Hans Hedtoft]], helt ikki, at hetta var neyðugt. Í juli 1951 lýsti landsstýrið í Dagblaðnum, at Torshavns Marinedistrikt (seinni Færøernes Kommando) bleiv sett á stovn. Løgtingið hevði áður gjørt greitt, at Føroyar skuldu standa uttanfyri ósemjur landanna millum. Hetta bar tí við sær, at tingið var ímóti, at Føroyar skuldi limast inn í NATO. Danir gjørdu kortini av, at føroyingar skuldu fylgja við. Í 1949 fór Danmark upp í hernaðarsamgonguna NATO. Fyrst 3. desember 1952 blivu Føroyar við kunngerð í [[Dimmalætting]] frá ríkisumboðnum limaðar inn í NATO.
Linja 17:
=== Mótmæli ===
Tá ið farið varð at byggja radar- og lurtingarstøð í [[Mjørkadalur|Mjørkadali]] í 1963, komu mótmæli frá føroyingum. Men byggingin helt fram, og støðin fór at virka í 1963. Í Føroyum var síðani [[1970-árini]] ein rørsla, ið nevndist "Fylkingin móti
== Søga ==
| |||