Munurin millum rættingarnar hjá "Irak"
Content deleted Content added
s Bot: Migrating 191 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q796 (translate me) |
No edit summary |
||
Linja 5:
| mynd_skjald = Coat_of_arms_%28emblem%29_of_Iraq_2008.svg
| motto = ''Allahu Akbar''
| mynd_positión =
| alment_mál = [[Arabiskt mál|Arábiskt]], [[Kurdiskt mál|Kurdiskt]]
| høvuðsstaður = [[Bagdad]]
| fullveldi = [[3. oktober]] [[1932]]<br />(frá [[Stóra Bretland]])
| løgmaður_heitið =
|løgmaður= [[Nouri al-Maliki]]
| forseti_heitið = Forseti
Linja 15:
| vídd = 438,317
| vatn = 1.1 %
| íbúgvar =
| íbúgvar_ár =
| íbúgvar_km2 =
| gjaldoyra = Irakiskur dinarur (IQD)
| tíðarzona = 3
Linja 37:
== Søga ==
Síðan Irak gjørdist lýðveldi í
===
Tann [[USA|
[[Irak-kríggið|Kríggið í Irak]] hevur kostað yvir 600 000 sivilum irakum lívið, vísir ein kanning, sum
▲[[USA|Amerikonsku]] royndirnar at skapa demokrati og samstundis [[Kríggið Móti Yvirgangi]], hevur havt við sær at landið er gjøgnumdrivið av harðskapi, deyða og líðing. Tað rakar øll, men mest kvinnurnar. Meira enn ein millión irakiskar kvinnur eru í dag einsamallar um at uppihalda familjunum, og arbeiðsloysið er stórt. Áðrenn kríggið gingu tey flestu børnini í skúla, og kvinnur arbeiddu í stórum tali. Í dag eru teir almennu stovnarnir, har kvinnurnar starvaðust ikki til. Aðrasteðs, sum til dømis í [[Basra]], hava trúarbólkar, sum hava serliga fatan av, hvussu kvinnur skulu vera, tikið valdið. Í dag sleppa kvinnur í [[Basra]] ikki at íðka [[ítróttur|ítrótt]] og noyðast at ganga við turriklæði.
Ein rúgva av [[Palestina|palestinensum]] eru vorðnir heimleysir av ófriðinum, sum hevur merkt landið síðani [[USA]] gjørdi innrás í
▲[[Irak-kríggið|Kríggið í Irak]] hevur kostað yvir 600 000 sivilum irakum lívið, vísir ein kanning, sum [[USA|amerikanskir]] og irakskir granskarar hava gjørt. Metingarnar hjá granskarunum fýra ferðir hægri enn tey tøl, irakska stjórnin higartil hevur almannakunngjørt um sivilt mannfall, bygt á upplýsingar frá líkhúsum og sjúkrahúsum. Granskararnir byggja hinvegin síni tøl á spurnarkanningar, sum eru gjørdar á rættiliga breiðum grundarlagi kring alt Irak. At 600 000 sivilir irakar eru falnir undir krígnum, svarar til, at 500 sivilfólk eru deyð hvønn einasta dag síðani [[USA|amerikansku]] innrásina í [[mars]] mánaði í [[2003]].<sup>1</sup>
[[Irak-kríggið|Kríggið í Irak]] hevur nærum kostað [[USA]] tað sama sum [[Vjetnamkríggið|kríggið í Vjetnam]]. Amerikanska [[Kongressin í USA|
▲Ein rúgva av [[Palestina|palestinensum]] eru vorðnir heimleysir av ófriðinum, sum hevur merkt landið síðani [[USA]] gjørdi innrás í [[2003]]. Í [[2003]] búðu 34 000 [[Palestina|palestinensar]] í Irak. [[ST]] hjá kommessiónin fyri flóttafólk metir, at talið nú er minkað niður í 10 000-15 000.
[[Mynd:IraqNumberedRegions.png|thumb|right|250px|Landslutir í Irak.]]▼
Hóast tað eru
== Politikkur ==
=== Hjúnalag ===
▲[[Irak-kríggið|Kríggið í Irak]] hevur nærum kostað [[USA]] tað sama sum [[Vjetnamkríggið|kríggið í Vjetnam]]. [[USA|Amerikanska]] kongressin hevur latið gjørt eina nýggj frágreiðing um, hvussu nógv kríggj hava kostað [[USA]], líka afturi frá [[1775]]. [[Irak-kríggið]] verið líka dýrt fyri [[USA]] sum [[Vjetnamkríggið]]. Uppgerðin vísir, at [[Irak-kríggið]], sum higartil hevur vart í fimm ár, hevur kostað [[USA|amerikansku]] skattagjaldarunum umleið 3.074 milliardir krónur. [[Vjetnamkríggið]], sum vardi í 10 ár, kostaði 3.170 milliardir krónur, við virðinum á [[USA Dollari|dollaranum]] í dag. Tað er tó eitt sindur trupult at samanbera, millum annað orsakað av inflatiónsfaktorinum.
▲[[Mynd:IraqNumberedRegions.png|thumb|right|250px|Landslutir í Irak.]]
Irakiska stjórnin hevur gjørt eitt lógaruppskot í mars 2014, sum loyvir pedofili og neyðtøku innan karmarnar í hjúnalagi <ref>http://www.theguardian.com/commentisfree/2014/mar/14/jafari-law-iraqi-violation-women-rights-marital-rape</ref>. Stjórnin ætlar at loyva monnum at gifta seg við 9 ára gomlum gentum, at gera tað lógligt fyri mannin at neyðtaka konu sína, umframt at tað skal tryggjast við lóg, at menn altíð skulu fáa foreldramyndugleikan í samband við hjúnaskilnað. Umframt nevndu broytingarnar mælir lógaruppskotið til, at tað ikki skal vera loyvt hjá muslimum at gifta seg við einum, sum ikki er muslimur, og so skulu kvinnur eisini hava avmarkaðan arvarætt <ref>http://www.welt.de/politik/ausland/article125880940/Ein-Gesetz-fuer-fromme-Paedophile-im-Irak.html</ref>. 21 av 29 umboðum í stjórnini taka undir við uppskotinum, sum skal samtykkjast í irakiska tjóðartinginum, áðrenn tað kemur í gildi. Higartil hava bæði gentur og dreingir skula verið 18 ár, áðrenn tey hava kunnað gingið saman í hjúnalag, men irakski løgmálaráðharrin, Hassan al-Shimari, sigur, at hetta aldursmarkið er brot á [[Sharia]], og at tað tí eigur at verða broytt <ref>http://www.abc.net.au/news/2014-03-09/iraqi-women-protest-against-proposed-islamic-law/5308380</ref>.
▲Hóast tað eru 8 ár síðan, at [[USA]] leyp á Irak, er støðan í landinum ófriðarlig og ótrygg. Nývaldi [[USA|amerikanski]] forsetin, [[Barack Obama]], leggur nú eftir [[USA]] og tess sameindu í Irak. [[Barack Obama]] heldur, at londini hava gjørt alt og lítið til tess at loysa flóttafólkakreppuna, sum hevur tikið seg upp aftan á kríggið í Irak. Irakkríggið er av, í øllum førum á pappírinum. [[Hósdagur]]in [[29. desember|29. des.]] [[2011]] var almenni dagurin fyri endan á krígnum, sum byrjaði [[20. mars]] [[2003]], men nógv ivast í, um unga irakska fólkaræðið er nóg sterkt til at standa á egnum beinum.
== Landafrøði ==
Line 59 ⟶ 61:
Tá ið fruktagóða lendið fram við [[Evfrat]] og [[Tigris]] er frá, er tað mesta av Irak fjalla- og [[Oyðimørk|oyðimarkarlendi]]. Bara sættingurin av víddini er nýtilig landbúnaðarjørð, tí má Irak flyta inn stóran part av [[Matur|matvørunum]], landinum tørvar.
===
1. [[Bagdad]]<br />
Line 90 ⟶ 92:
== Keldur ==
<references/>
{{Asia}}
| |||