Endurskoðan frá 28. sep 2012 kl. 15:09 rætta EileenSanda (kjak \| íkøst) Embætismenn, Umboðsstjórar 44.855 edits s EileenSanda moved page Sukursjúka to Diabetes mellitus: Sukursjúka og Diabetes mellitus er tað sama. ← Far til fyrra mun		Endurskoðan frá 28. sep 2012 kl. 15:16 rætta afturstilla EileenSanda (kjak \| íkøst) Embætismenn, Umboðsstjórar 44.855 edits Eg fann innihaldið aftur og seti tað inn her. Far til næsta mun →
Linja 1: [[Mynd:Blue_circle_for_diabetes.svg\|thumb\|right\|220px\|Altjóða symbolið fyri diabetes.]] '''Diabetes mellitus''' stavar úr [[Grikskt (mál)\|griskum]], og merkir: ”Hunangur, sum rennur beinleiðis ígjøgnum.” [[Navnorð\|Navnið]] hevur sín uppruna í, at sukursjúklingar við høgum [[Blóðsukur\|blóðsukri]], skilja út sukur gjøgnum landið. Diabetes kallast eisini '''sukursjúka''' og finst bæði sum týpa 1 og týpa 2. [[Insulin]] er eitt [[hormon]] sum verður skapa í [[bris]]inum. [[Insulin]] er neyðugt, fyri at [[Kykna\|kyknur]] í kroppinum kunna upptaka [[Glukosa\|glukosu]] frá matinum vit eta. Um [[bris]]ið ikki framleiðir nóg nógv [[insulin]], økist mongdin av [[Glukosa\|glukosu]] í blóðinum. Hetta ber við sær sjúkueyðkennir og sukur skilist út gjøgnum landið. == Flokking == === Týpa 1 === Tá ein hevur týpu 1 sukursjúku, eru tær [[Kykna\|kyknur]] sum framleiða [[insulin]] ([[Betakyknur\|beta-kyknurnar]]) heilt ella lutvíst oyðilagdar. Oyðileggingin kemst av einari autoimmunari reaktión, tvs. at kroppurin skapar [[Andevni\|andevnir]] ímóti sínum egnu [[Kykna\|kyknum]] og oyðileggur tær. Orsøkin er, at [[immunskipan]]in uppfatar [[Betakyknur\|betakyknurnar]] fremmandar og tessvegna oyðileggur tær. Týpa 1 sukursjúka er tískil ein autoimmun sjúka. Vanliga metur man, at ein hevur týpu 1 sukursjúku um [[insulin]] framleiðslan fer undir 10-20 % av tí vanliga. Av tí at týpa 1 sukursjúklingar ikki framleiða nóg mikið [[insulin]] sjálvir, eru teir noyddir at innsproyta [[insulin]] fleiri ferðir dagliga. Vanliga fáa týpu 1 sukursjúklingar staðfest sjúkuna sum barn ella tannáringar. Enn vita vit ikki hvat útloysir sjúkuna og hon kann tí ikki fyribyrgjast. Uml. 5-10 % av sukursjúklingum hava týpu 1 sukursjúku. === Týpa 2 === Tá ein hevur týpu 2 sukursjúku eru [[Kykna\|kyknurnar]] minni viðkvæmar fyri [[insulin]]. Tað vil siga, at persónurin er insulin-mótstøðuførur. [[Kykna\|Kyknurnar]] kunna ikki upptaka [[Glukosa\|glukosu]] frá blóðinum og fyri at bøta um hetta framleiðir [[bris]]ið enn meir [[insulin]]. Sum tíðin gongur verða [[Kykna\|kyknurnar]] eisini mótstøðuførar fyri øktu mongdina. [[Bris]]ið verður fyrilagst og minkar um [[insulin]] framleiðsluna. Vanliga fáa týpu 2 sukursjúklingar staðfest sjúkuna sum vaksin. Sjúkan verður vanliga útloyst orsaka av ósunnum lívstíli og hon kann tí fyribyrgjast. Uml. 80 % av sukursjúklingum hava týpu 2 sukursjúku. === Týpa 1½ === Týpa 1½ sukursjúkan verður vanliga staðfest vaksnum og kallast eisini LADA (stytting fyri 'latent autoimmune diabetes of adulthood'). Eins og týpa 1 er hetta ein autoimmun sjúka, har kroppurin oyðileggur sínar egnu [[Betakyknur\|insulin-framleiðandi kyknur]]. Enn vita vit ikki hvat útloysir sjúkuna og hon kann tí ikki fyribyrgjast. Uml. 5-10 % av sukursjúklingum hava týpu 1½ sukursjúku. Tá ein hevur týpu 1½ sukursjúku niðurbrótast tær [[Betakyknur\|insulin-framleiðandi kyknurnar]] seinni enn við týpu 1. Vanliga yvir fleiri ár. Líðandi byrjar sjúklingurin at uppliva sjúkueyðkennir, t.d. verður tystur, vil ofta á ves og lættnar í vekt. Av tí at sjúkueyðkennini koma líðandi og oftast verða staðfestar eftir 30 ára aldurin, verður týpa 1½ ofta mistikin fyri týpu 2. Týpa 1½ sukursjúkan verður avgjørd gjøgnum eina einfalda blóðroynd, har kannað verður fyri ávís evnir í blóðinum. === Graviditets-sukursjúka === Graviditets-sukursjúka er sukursjúka sum íkemur tá kvinna er við barn. Uml. 1500 kvinnur fáa hesa sukursjúku um árið í [[Danmark]]. Oftast útloysist hendan sukursjúkan orsaka av yvirvekt, men tó ikki altíð. Eins og við týpu 2 sukursjúku eru [[Kykna\|kyknurnar]] insulin-mótstøðuførar. Sjúkan verður viðgjørd við einum sunnum lívstíli og í summum førum eisini við [[insulin]]. Tað er sera umráðandi at [[Blóðsukur\|blóðsukri]] liggur so nær tí vanliga sum møguligt, fyri ikki at skaða fostrið. Sjúkan hvørvur vanliga eftir barnsburðin. [[Bólkur:Sjúkur]] [[af:Suikersiekte]] [[am:ስኳር በሽታ]] [[an:Diabetis mellitus]] [[ar:السكري]] [[arz:مرض السكر]] [[as:বহুমুত্ৰ ৰোগ]] [[ast:Diabetes]] [[az:Şəkərli diabet]] [[bat-smg:Sokraus diabets]] [[be:Цукровы дыябет]] [[be-x-old:Цукровы дыябэт]] [[bg:Захарен диабет]] [[bn:বহুমূত্র রোগ]] [[br:Diabet]] [[bs:Diabetes mellitus]] [[ca:Diabetis mellitus]] [[ckb:شەکرە]] [[cs:Diabetes mellitus]] [[cy:Clefyd y siwgr]] [[da:Sukkersyge]] [[de:Diabetes mellitus]] [[dv:ހަކުރު ބަލި]] [[el:Διαβήτης (ασθένεια)]] [[en:Diabetes mellitus]] [[eo:Diabeto]] [[es:Diabetes mellitus]] [[et:Suhkurtõbi]] [[eu:Diabetes]] [[fa:مرض قند]] [[fi:Diabetes]] [[fr:Diabète sucré]] [[ga:Diaibéiteas]] [[gl:Diabetes mellitus]] [[gn:Tuguyasuka]] [[gu:મધુપ્રમેહ]] [[he:סוכרת]] [[hi:मधुमेह]] [[hr:Šećerna bolest]] [[hu:Cukorbetegség]] [[ia:Diabete]] [[id:Diabetes mellitus]] [[ilo:Diabetes mellitus]] [[io:Diabeto]] [[is:Sykursýki]] [[it:Diabete mellito]] [[ja:糖尿病]] [[jv:Kencing Manis]] [[ka:შაქრის დიაბეტი]] [[kk:Қант диабеті]] [[km:ជំងឺទឹកនោមផ្អែម]] [[kn:ಮಧುಮೇಹ]] [[ko:당뇨병]] [[la:Diabetes mellitus]] [[lb:Diabetes mellitus]] [[lij:Diabete Mellìo]] [[lt:Cukrinis diabetas]] [[lv:Cukura diabēts]] [[mk:Шеќерна болест]] [[ml:പ്രമേഹം]] [[mn:Чихрийн шижин]] [[mr:मधुमेह]] [[ms:Penyakit kencing manis]] [[my:ဆီးချိုရောဂါ]] [[ne:मधुमेह]] [[new:मधुमेह]] [[nl:Diabetes mellitus]] [[nn:Diabetes mellitus]] [[no:Diabetes mellitus]] [[oc:Diabèta sacarina]] [[om:Diabetes]] [[or:ମଧୁମେହ]] [[os:Сæкæрниз]] [[pam:Diabetes mellitus]] [[pl:Cukrzyca]] [[pnb:شوگر]] [[ps:ډايبېټېز مېلېټوز]] [[pt:Diabetes mellitus]] [[qu:Misk'i unquy]] [[ro:Diabet zaharat]] [[ru:Сахарный диабет]] [[rue:Цукрёвый діабет]] [[sa:मधुमेहः]] [[sh:Dijabetes]] [[si:දියවැඩියාව]] [[simple:Diabetes mellitus]] [[sk:Diabetes mellitus]] [[sl:Sladkorna bolezen]] [[so:Sokorow]] [[sq:Diabetes mellitus]] [[sr:Шећерна болест]] [[su:Diabétes mélitus]] [[sv:Diabetes]] [[sw:Kisukari]] [[ta:நீரிழிவு நோய்]] [[te:మధుమేహం]] [[tg:Диабети қанд]] [[th:เบาหวาน]] [[tl:Diabetes mellitus]] [[tr:Diyabet]] [[uk:Цукровий діабет]] [[ur:ذیابیطس]] [[vi:Tiểu đường]] [[war:Diabetes mellitus]] [[yi:צוקערקרענק]] [[zh:糖尿病]] [[zh-min-nan:Thn̂g-jiō-pēⁿ]] [[zh-yue:糖尿]]

Munurin millum rættingarnar hjá "Sukursjúka"