Endurskoðan frá 22. mar 2012 kl. 12:48 rætta 81.25.189.52 (kjak) Stovnaði síðu við "Kapitalisman skal burtur Í 20. øld ráddi Zarin í øllum Russlandi. Konufólk, bóndir og fólk í ikki áttu nógv, vóru kúgaði niður. Tey høvdu rætt til líti..."		Endurskoðan frá 22. mar 2012 kl. 17:11 rætta afturstilla EileenSanda (kjak \| íkøst) Embætismenn, Umboðsstjórar 44.855 edits Broytti uppstillingina og setti leinkjur til greinar á øðrum málum + bólkar. Eg fari at rætta heitið á hesi greinini eisini. Far til næsta mun →
Linja 1: '''Russiska kollveltingin''' er tann politiska broytingin sum fór fram í [[Russland]]i í 1917, herí februarkollveltingin, sum førdi til at zar stýrið varð koyrt frá og oktoberkollveltingin, sum førdi til at bolsjevikkarnir við [[Lenin]] og Trotskij á odda komu til valdið og [[Sovjetsamveldið]] varð sett á stovn. Kapitalisman skal burtur▼ ▲== Kapitalisman skal burtur == Í 20. øld ráddi Zarin í øllum Russlandi. Konufólk, bóndir og fólk í ikki áttu nógv, vóru kúgaði niður. Tey høvdu rætt til lítið og einki, lítið var av peningi og mati. Hann lovaði ei heldur fólkinum í skúla. 75 % av fólkinum dugdi hvørki at lesa ella skriva. Hann gjørdi hetta tí hann helt um fólk blivu útbúgvin, so broyttu fólk sína politisku meining, og so var størri kjansur fyri at hann bleiv valdur frá. Teir sum høvdu nógv vald vóru góðseigarnir, kirkjan, aðalin og Zarurin. Góðsegarinir vóru teir sum áttu jørðina og bóndin var lívognarbóndi. Tað meinast við at hann var ein partur av góðsinum júst sum fenaðurin. Tey sloppu ikki at flyta, um ikki góðseigarin segði at tey kundu og hann hevði eisini rætt at revsa bóndan. Aftnaná at bóndirnir fingu frælsi broyttist lítið og einki.▼ ▲Í 20. øld ráddi Zarin í øllum ~~Russlandi~~[[Russland]]i. Konufólk, bóndir og fólk í ikki áttu nógv, vóru kúgaði niður. Tey høvdu rætt til lítið og einki, lítið var av peningi og mati. Hann lovaði ei heldur fólkinum í skúla. 75 % av fólkinum dugdi hvørki at lesa ella skriva. Hann gjørdi hetta tí hann helt um fólk blivu útbúgvin, so broyttu fólk sína politisku meining, og so var størri kjansur fyri at hann bleiv valdur frá. Teir sum høvdu nógv vald vóru góðseigarnir, kirkjan, aðalin og Zarurin. ~~Góðsegarinir~~Góðseigarinir vóru teir sum áttu jørðina og bóndin var lívognarbóndi. Tað meinast við at hann var ein partur av góðsinum júst sum fenaðurin. Tey sloppu ikki at flyta, um ikki góðseigarin segði at tey kundu og hann hevði eisini rætt at revsa bóndan. Aftnaná at bóndirnir fingu frælsi broyttist lítið og einki. Í 1890 royndi Russland at fáa gong í ídnaðin. Fyritreytirnar vóru góðar tí í jørðini var nógv kol, jarn og olja. Men teir høvdu trupulleikar við at flyta hesar , so tey gjørdu eina jarnbreyt um Sibiria til Kyrrahavs. Hendan jarnbreytin gav Russland nógvir møguleikar. Teir kundi leggja øki í Kina undir seg, grava eftir málmi í Sibiria og fáa fólk at flyta til Sibiria og síðani búseta seg har. ▼ Russland lándi pening frá Fraklandi, og eisini fekk Russland íðnaðarvirksemi. Men bøndirnir goldu í roynd og veru mest. Teir fyrstu sum fóru at arbeiða í íðnaðinum, tað var bóndir ið vóru fluttir til Skt. Pætursborg og Moskva. Livikorini har vóru betri, men tey høvdu ikki lov til stovna verkfeløg ella fara í verkfall. Í teimum stóru býinum vóru politiskirflokkar stovnaðir í loyndum. Ein av teimum var ein sosialistiskur flokkur, sum Vladmir Iljitsj Uljanov, sum kallaðist Lenin, hevði stovnað. Hann var ein eldhugaður kollveltingarmaður. Hann helt at tað nyttaði einki at drepa Zarin, men haraftur ímóti stovna ein sterkan flokk, við lærdum og kollveltingahugaðum fólkið, sum kundi kollvelta gomlu skipanina. Flokkurin hjá honum kallaðist Russiski sosialdemokratiski arbeiðaraflokkurin, men bleiv kallaður bolsjevikkaflokkurin, sum merkir meirlutan. Í 1915 gjørdist uppreistur ímóti sarinum, men eingin politiskurflokkur hevði skipað fyri uppreistrinum. Loyniløgreglan hjá Zarinum hevði gjørt tað sodan at politisku oddamenninir vóru noyddir til at rýma til Vesturevropa, ella vóru burtursagdir til Sibira. Lenin var í Sveis. ▼ ▲Í 1890 royndi Russland at fáa gong í ídnaðin. Fyritreytirnar vóru góðar tí í jørðini var nógv kol, jarn og olja. Men teir høvdu trupulleikar við at flyta hesar , so tey gjørdu eina jarnbreyt um [[Sibiria]] til Kyrrahavs. Hendan jarnbreytin gav Russland nógvir møguleikar. Teir kundi leggja øki í Kina undir seg, grava eftir málmi í Sibiria og fáa fólk at flyta til Sibiria og síðani búseta seg har. ▲Russland ~~lándi~~lánti pening frá ~~Fraklandi~~[[Frakland]]i, og eisini fekk Russland íðnaðarvirksemi. Men bøndirnir goldu í roynd og veru mest. Teir fyrstu sum fóru at arbeiða í íðnaðinum, tað var bóndir ið vóru fluttir til [[Skt. Pætursborg]] og [[Moskva]]. Livikorini har vóru betri, men tey høvdu ikki lov til stovna verkfeløg ella fara í verkfall. Í teimum stóru býinum vóru politiskirflokkar stovnaðir í loyndum. Ein av teimum var ein sosialistiskur flokkur, sum Vladmir Iljitsj Uljanov, sum kallaðist Lenin, hevði stovnað. Hann var ein eldhugaður kollveltingarmaður. Hann helt at tað nyttaði einki at drepa Zarin, men haraftur ímóti stovna ein sterkan flokk, við lærdum og kollveltingahugaðum fólkið, sum kundi kollvelta gomlu skipanina. Flokkurin hjá honum kallaðist Russiski sosialdemokratiski arbeiðaraflokkurin, men bleiv kallaður bolsjevikkaflokkurin, sum merkir meirlutan. Í 1915 gjørdist uppreistur ímóti sarinum, men eingin politiskurflokkur hevði skipað fyri uppreistrinum. Loyniløgreglan hjá Zarinum hevði gjørt tað sodan at politisku oddamenninir vóru noyddir til at rýma til Vesturevropa, ella vóru burtursagdir til Sibira. Lenin var í Sveis. Tað var blivi ein stórur ruðuleiki í Russlandi. Russland hevði tapt kríggi móti Japan, og grøðin miseydnaðist so nógv fólk hevði lítið og onki at eta. Tað førdi til ein uppreistur og tað gjørdi at 200.000 fólk fóru til kravgongu til borgina hjá Zarinum í Skt. Pætursborg og kravdu mat. Hetta endaði við at hermennirnir skutu gjøgnum mannafjøldina og eini 1000 fólk vóru dripin. Hesin dagurin er kallaður blóðigi sunnudagurin. Og nú var gongd komin á kollveltingina. Fólk fóru í verkfall og valdi sjálvt ráð, sum skuldi taka ræðið í egna hendur. Uppøstir bøndur herjaðu á góðsini, settu eld á og drupu góðseigarnir. Hermennirnir fóru eisini í part við uppreistrarfólkini, og so smátt byrjaði Zarveldið at detta frá hvørjum øðrum. == 1917 – Kollveltingin eydnast == Tað var skjótt greitt, at sarstýrið helt ikki ímóti trýstinum, ið stóðst av fyrra heimskríggi. Russisku hermenninir vóru illa útgjørdir, herstýrið sveik, og fleiri hundrað túsund hermenn fullu í bardøgnum. Tað bar á, at vápnaleysir hermenn vórðu beindir í álop. Teir fingu at vita at teir skuldu taka vápnini hjá falnu feløgum sínum. Mannfallið var stórt, og Zarurin, sum skipaði kríggið, varð lagdur undir dugnaloysi, og ónøgdin hjá aðalinum og miðstættinum vaks støðugt. Støðan gjørdist verri og verri. Arbeiði við jarnbreytina steðgaði, og hungursneyð var. Veturin í 1917 var ræðuligur har fólk í hópatalið doyðu í hungri. Í mars orkaðu fólk ikki meira, og enn einaferð brast uppreistur á. Og hesuferð var tað konufólki ið vóru á odda. Tey fóru úr arbeiðinum og út á gøturnar og kravdu mat. Bóndirnir herjaðu á góðsini og býttu jørðina millum hvønn annan, og tá ið tíðindi um uppreistin komu til hermennirnir deserteraðu fleiri túsund herðmenn fyri at keypa sær eitt jarðarstykki, og fyri at samfelagið ikki syndraðist vildi aðalin og miðstætturin hava Zarin frá. Zarurin valdi sjálvur at fara frá. Síðani kom ein fyribilsstjórn og ein nýggji grundlógarskipan var gjørd og tað var endin á sarveldinum. == Boljsevikkar taka ræðið. == Lenin, sum hevði búð í Sveis, kom aftur til Russlands, við vissu um at kollveltingin hevði givi fólkinum ein annan politiskan hugburð, og aftaná fyrsta veraldarbardaga hevði man ein møguleika at kollvelta kapitalismuna í øllum heiminum, eydnaðist hettar var hann vísur í at so fóru hermenn, bóndir og arbeiðarar í øllum heiminum at fylgja teimum. Lenin segði at heimskollveltingin stendur fyri durunum. Ikki øll vóru samd við hesum, men tað eydnaðist honum at sannføra tey mestu í flokkinum hjá sær, og hann kom upp við einum herrópi sum øll skiltu týdningin av ”Friður, jørð og breyð.” Hetta meintist við at fólkið hevði rætt til mat, jørð og valdi í landinum. Line 23 ⟶ 25: Síðani í mars 1918 eydnaðist tað Lenin at taka Sovjetsamveldið burturúr krígnum, tí hann helt at nú mátti friður valda. Men friðurin kom ikki. Góðseigarar, herðovastar og kirkjan eggjaðu fólki til at fara ímoti kommunistaflokkinum, sum vóru kallaðir teir reyðu. Teir kallaðu seg sjálvan teir hvítu. Hesi báðir partarnir gjørdu at innanlandskríggj byrjaði og hetta kríggji vardi í 3 ár og 7 mio. fólk doyðu. Tey hvítu fingu mangt annað hjálp frá USA, Bretlandi og Fraklandi sum ikki dámdu Leninsa kommunistiska stýrið. Endin var at tey reyðu vunnu. Flestu bøndurnir vóru í parti við teimun reyðu, tí teir óttaðust fyri at missa teirra jørð um teir hvítu vunnu. == Sovjetsamveldið aftaná deyða Lenins: == Lenin hevði vóna at onnur lond fóru at skipa fyri arbeiðiskollveltingum, og síðani koma til Sovjetsamveldinum til hjálpar. Men allar kollveltingar vóru bardar niður aftur beinaveg. Sovjetsamveldinum var nú blóðfátækt, og noyddist einsamalt svara hvørjum sítt. Line 31 ⟶ 33: Í 1925 misti Trotskij øll álitsstørv, og varð koyrdur úr flokkinum. Hann varð ákærdur fyri at spjaða flokkin, og tað eydnaðist Stalin at koyra hann frá. Í 1929 bleiv Trotskij útihýstur úr landinum. == Keldur: == [http://www.folkedrab.dk/sw53706.asp Folkedrab.fo] [http://www.leksikon.org/art.php?n=2184 Leksikon.org]▼ [[Bólkur:Søga]] [[Bólkur:Russland]] [[af:Russiese Rewolusie (1917)]] ▲www.leksikon.org/art.php?n=2184 [[an:Revolución rusa de 1917]] [[ar:الثورة الروسية (1917)]] [[arz:الثوره الروسيه]] [[be:Рэвалюцыя 1917 года ў Расіі]] [[be-x-old:Рэвалюцыя 1917 году ў Расеі]] [[bg:Руска революция (1917)]] [[br:Dispac'h Rusia 1917]] [[bs:Ruska revolucija]] [[ca:Revolució Russa]] [[cy:Chwyldro Rwsia]] [[de:Russische Revolution]] [[el:Ρωσική Επανάσταση]] [[en:Russian Revolution]] [[eo:Rusia revolucio de 1917]] [[es:Revolución rusa]] [[et:1917. aasta revolutsioonid Venemaal]] [[eu:Errusiako Iraultza]] [[fa:انقلاب روسیه (۱۹۱۷)]] [[fr:Révolution russe]] [[fy:Russyske Revolúsje]] [[ga:Réabhlóid na Rúise 1917]] [[gl:Revolución Rusa de 1917]] [[he:המהפכה הרוסית (1917)]] [[hif:Russian Revolution of 1917]] [[hr:Ruska revolucija]] [[hu:1917-es oroszországi forradalmak]] [[id:Revolusi Rusia]] [[is:Rússneska byltingin 1917]] [[it:Rivoluzione russa]] [[ja:ロシア革命]] [[ka:რუსეთის რევოლუცია (1917)]] [[ko:러시아 혁명]] [[la:Res Novae Russiae (1917)]] [[lt:Rusijos revoliucija]] [[lv:1917. gada Krievijas revolūcija]] [[ml:റഷ്യന്‍ വിപ്ലവം]] [[mr:रशियन क्रांती (१९०७)]] [[ms:Revolusi Rusia 1917]] [[mwl:Reboluçon Russa de 1917]] [[nl:Russische Revolutie (1917)]] [[nn:Den russiske revolusjonen]] [[no:Den russiske revolusjon]] [[oc:Revolucion Russa]] [[pl:Rewolucje w Rosji 1917 roku]] [[pnb:انقلاب روس]] [[pt:Revolução Russa de 1917]] [[ro:Revoluția Rusă din 1917]] [[ru:Революция 1917 года в России]] [[scn:Rivuluzzioni russa]] [[sh:Ruska revolucija (1917.)]] [[simple:Russian Revolution of 1917]] [[sk:Ruská revolúcia 1917]] [[sl:Ruska revolucija]] [[sq:Revolucioni rus]] [[sr:Руска револуција]] [[sv:Ryska revolutionen]] [[sw:Mapinduzi ya Urusi ya 1917]] [[ta:ரஷ்யப் புரட்சி (1917)]] [[th:การปฏิวัติรัสเซีย พ.ศ. 2460]] [[tr:Rus Devrimi (1917)]] [[uk:Російська революція (1917)]] [[ur:انقلاب روس]] [[vi:Cách mạng Nga (1917)]] [[war:Rebolusyon Ruso (1917)]] [[zh:1917年俄国革命]] [[zh-yue:俄國革命]]

Munurin millum rættingarnar hjá "Russiska kollveltingin 1917"