Munurin millum rættingarnar hjá "Norrønt mál"

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Linja 1:
Norrønt, fornnorrønt ella bara vesturnorrønt, sum tað verður kalla ídag og donsk tunga vóru felagsnøvnini fyri Norrøna málið í landnámstíðini. Tá ið føroyinga søga bleiv skriva í (1200 e.kr) vóru muninir ímillum tey norðurlenski málini so lítlir, at tað var næstan tala um "eitt" felags-norðurlenskt mál. Í dag verður norrøna málið helst kalla vesturnorrønt og hoyrir undir (forníslenskt og fornnorskt). Málið var tosa í tíðarskeinum uml. (7-800) og til miðjari 13.øld.
 
Norrønt mál hoyrir til taðnorðurgermanskt norðurgermanska máliðmál í er ætta úr indo-evropeiskum málum. Málið bleiv tosað í Skandinavia og í norðurlondum. Tað byrjaði við norðurgermanskum uml.(0-200 e.kr) og síðani fornnorrønt uml.(200-500). Aftaná tað skiftið tað til proto-Norrønt uml.(500-700) og fyrst tá blivu tær størstu broytingarnar framdar. Í (700-800) blivu tær síðstu málskiftingarnar framdar og málið bleiv til tað vit ídag kjenna sum norrønt mál.
 
Nú á døgum hoyra íslendskt, føroyskt, norskt og tað útdeyða norn málið til vesturnorrønt greinina meðan, Danskt og Svenskt hoyrahoyrir til eysturnorrønt greinina. Tað danska málið hevur flutt seg rættiligani nógv burtur frá upprunaliga norrøna málinum og tad hevur svenskt fyri sovítt eisini, men tó ikki líka nógv sum tað danska. Tað danska og svenska málið hevur veri ávirka av hvørt øðrum gjógnum tíðina og danskt hevur verið nógv ávirka av tí norðurtýska málinum. Íslenskt, sum er tað málið ídag í er tættast uppá norrønt málið, hevur næstan ikki broyt seg yvir árini, meðan føroyskt hinvegin hevur broytt seg eitt sindur, helst vegna sterkari ávirkan úr Danmørki, t.d, domineraði tað danska skriftmálið bæði sum skúlamál og kirkjumál í yvir 300 ár(1538-1856). Tað sama hendi í Norra, men í einum longri tíðarskeiði, tískilt er tað norska málið so tætt uppá tí danska nú á døgum.
 
 
Mállæra og samanberðingar av teimum forn-norðurlendsku málinum :
 
Mállæra
 
Faðirvár á norrønt : Faþer vár es ert í himenríki, verði nafn þitt hæilagt Til kome ríke þitt, værði vili þin sva a iarðu sem í himnum. Gef oss í dag brauð vort dagligt Ok fyr gefþu oss synþer órar, sem vér fyr gefom þeim er viþ oss hafa misgert Leiðd oss eigi í freistni, heldr leys þv oss frá öllu illu.