Munurin millum rættingarnar hjá "Írland (land)"
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Linja 70:
Upprunaliga var Írland býtt í 26 [[amt]] ([[:en:County|counties]]), og hesi mynda framvegis tær mentanarligu og ítróttarligu eindirnar eins og postnumrini. Men fyrisitingarliga uppbýitið er í dag 29 eindir, [[County Dublin]] varð í 1990’unum býtt í trý og [[Tipperary]] í tvey í 1890’unum. Aftrat hesum koma 5 býir ([[:en:City|cities]]), teir eru [[Dublin]] , [[Cork]] , [[Limerick]], [[Galway]] og [[Waterford]] . Haraftrat koma fimm býarkommunur nevndar '[[:en:Borough|boroughs]]' (sama orð sum norrønt ‘[[borg]]ir’), tær eru [[Clonmel]], [[Drogheda]], [[Kilkenny]], [[Sligo]] og [[Wexford]], ið hava ávíst sjálvstýri innanfyri kommunumark. Hóast Kilkenny verður roknað sum ein ‘borough’ hevur býurin lógligan rætt sum ‘city’.
== Átrúnaður ==
Írska grundlógin sigur at staturin má ikki umboða nakra ávísa trúgv, og hon tryggjar trúðarfrælsi fyri øll. Umleið 86,8% av fólkinum eru [[rómversk katolocisma|rómverskir katolikkar]]; og sambært úrslit av kanningum, so eru írar tey ídnastu at ganga regluglia til [[messu]] ([[:en:Mass (liturgy)|mass]]) í [[kirkja|kirkju]] hvønn sunnudag í vesturheiminum. Men somu kanningarúrslti vísa eisini eina stóra minking í kirkjugond í landinum, seinastu 30 árini. Millum [[1996]] og [[2001]] minkaði kirkjugongdin frá 60% til 48%, (áðrenn [[1973]] var kirkjugongdin omanfyri 90%) , og fleiri lærustovnar eru stongdir.
Næststórsta kristna samkoman er anglikanska ‘[[:en:Church of Ireland|Church of Ireland]] ’ ið eftir áhaldandi minking í limatlai ígjøgnum alla 20’du øld, nú aftur hevur upplivað eina framgongd. Eins og aðrar smærri kristnar samkomur so sum [[brøðrasamkoman]] (Presbyterian) og [[metodistakirkjan]]. Millum [[2002]] og [[2006]] vaks talið av [[muslimar|muslimum]] í Írlandi við 69% og [[islam]] er nú triðstórsta og skjótast vaksandi trúgvin í írlandi. Eisini hevur lítla [[jødadómur|jødiska]] samfelagið og nýggjara [[hinduisma|hinduistiska]] samfelagið upplivað ein vøkstur seinastu árini.
Størstu halgimenni Írlands eru Sankta Pátrik ([[:en:Saint Patrick|Saint Patrick]]), [[:en:Saint Bridget|Saint Bridget]] og [[:en:Saint Columba|Saint Columba]]. Men Saint Patrick er tann einasti av hesum ið regluliga verður roknaður sum Høvuðshalgimenni. [[Pátriksmessa]] ([[:en:Saint Patrick’s Day|Saint Patrick's Day]]) [[17 mars]] verður hildin í Írlandi og uttanlands sum írskur [[tjóðardagur]], við skrúðgongum og øðrum tiltøkum.
Sambært ein kanning frá [[2006]] vóru tað 186.318 fólk (4,4%) ið søgdu seg onga trúgv hava, men í hesum tølum eru bæði ikki-trúgvandi og fólk ið rokna seg sum ‘spirituel’ og heiðin (ikki-kristin) íroknaði. Aftrat hesum komu 1.515 fólk ið roknaðu seg sum [[agnostikari|agnostikarar]] og 929 ið lýstu seg beinleiðis sum [[ateisma|ateistar]]. Samlað verður talið á ikki-trúgvandi fólkum sostatt 4,5% av fólkinum. Onnur 70.322 svaraðu ikki fyri um tey høvdu trúgv ella ikki.
=== Trúgv og politikkur ===
Upprunaliga grundlógin í írlandi frá [[1937]] gav [[:en:Catholic Church|katólsku kirkjuni]] eina ‘serstøðu’ sum kirkja meirilutans, men viðurkendi aðrar kristnar rørslur og jødadóm. Sum við katólskum londum hevur Írland upplivað eina áhaldandi sekularisering ígjøgnum 20’du øld. Í [[1972]] var lógin ið nevndi átrúnarligu bólkarnar, katólsku kirkjuna íroknaða, strikað úr grundlógini.
=== Útbúgving og politikkur ===
Hóast átrúnarligar skipanir reka nógvar av skúlunum í Írlandi, fer ein framhaldandi sekularisering fram í írska fólkinum, serliga hjá unga ættarliðnum.
Í katólsku skúlunum kunnu foreldur biða um at børn teirra verða frítikin fyri átrúnarliga frálæru, og sama frálæra snýr seg í dag, um átrúnað sum heild, heldur enn um eina ávísa trúgv. Átrúnarligir skúlar ið fáa almennan stuðul hava ikki loyvi til at diskriminera næmingar vegna teirra trúgv, ella væntantdi trúgv. Ein avmarkandi skipan fyri upptøku, har næmingar hvørs virði samtvinnar við skúlans virði, verða upptiknir áðrenn aðrir næmingar finst tó.
== Mentan ==
| |||