|
djskal
{{Infoboks Land
| uppruna_navn = מדינת ישראל<br/>دولة اسرائيل<br/>State of Israel
| navn = Ísrael
| mynd_flagg = Flag_of_Israel.svg
| mynd_skjald = Coat_of_arms_of_Israel.svg
| motto = Onki
| mynd_positión = LocationIsrael.svg
| alment_mál = [[Hebraiskt (mál)|Hebraiskt]], [[Arabiskt]] og [[Enskt (mál)|enskt]]
| høvuðsstaður = [[Jerúsalem]]
| fullveldi = [[14. Mai]] [[1948]]<br/>(frá [[Stóra Bretland]])
| løgmaður_heitið = Løgmaður
|løgmaður= [[Benjamin Netanyahu]]
| forseti_heitið = Forseti
| forseti = [[Shimon Peres]]
| vídd = 20,770
| vatn = 2 %
| íbúgvar = 7 282 000
| íbúgvar_ár = 2008
| íbúgvar_km2 = 324
| gjaldoyra = Shekel
| tíðarzona = [[UTC]] +3
| tjóðsangur = Hatikvah
| alnet_økisnavn = [[.il]]
| telefon_landakota = 972
| spenningur =
| viðmerkingar =
}}
'''Ísrael''' ([[Hebraiskt (mál)|hebraiskt]]: ''יִשְרָאֵל'', ''Yisra'el''; [[arabiskt]]: ''إسرائيل'', ''Isrā'īl''; [[Enskt (mál)|enskt]]: ''State of Israel'') er land við [[Miðjarðarhav]] fyri eystan. Høvuðsstaður er [[Jerúsalem]] og aðrir stórir býir er [[Tel Aviv-Jaffa]], [[Haifa]] og [[Rishon LeZion]]. Londinum hevur umleið 7,2 mió. íbúgvar. Almennu [[mál]]ini eru trý í tali, [[Hebraiskt (mál)|hebraiskt]] og [[arabiskt]]. 25 prosent av ferðafólkunum, ið vitja Ísrael, eru úr [[USA]], meðan ferðafólk úr millum annað [[Frakland]]i og [[Russland]]i eisini eru nógv í tali. [[Miðallívsævi]]n í landinum er 82 ár. Av teimum 7 miljónum íbúgvunum í Ísrael, eru 20 prosent arábar.
== Politikkur ==
Ísrael hevur nógv samband við [[USA]].
== Folkið ==
Næstan helvtin av [[Matur|matinum]] í Ísrael kemur úr stórum samyrkisbúgvum, [[Kibbutzum]], har mong húski búgva og starva saman. Tey býta alt gerandisarbeiði sínámillum, til dømis reingerð, matgerð og búnaðararbeiði. Soleiðis hava ísraelmenn lagt inn stórt [[Oyðimørk|oyðimarkarlendi]], sum verður vætað við [[Telda|teldustýrdum]] vatnveitingum. Av tí at støðugt stríð hevur staðið ímillum Ísrael og [[Palestina|palestinar]], og landið ofta hevur kríggjast við grannalond síni, eru herur og hertænasta natúrligur partur í lívi ísraelsmanna. 18 ára gomul mega bæði dreingir og gentur gera hertænastu í nøkur ár. Genturnar fáa somu hervenjing sum dreingirnir, men sleppa undan at fara á vígvøllin í bardaga.
== Søga ==
Ísraelska ríkið var sett á stovn í [[1948]], til tess at [[Jødadómur|jødar]] um allan heimin skuldu eiga eitt heimland. Fyri tað æt landið [[Palestina]]. Stórur partur av [[Arabiskt|arábiska]] fólkinum varð noyddur at fara úr Ísrael og mátti liva sum [[flóttafólk]] í [[Jordan]] og [[Libanon]]. Tí er mikil og áhaldandi fíggindaskapur ímillum ísraelsmenn, [[Palestina|palestinar]] og [[Arabiskt|arábisku]] grannalondini. Fyri tað, at ísraelska ríkið varð sett á stovn, búðu [[Jødadómur|jødar]] spjaddir um allan heim. Mangan vóru teir fyri herviligum atsóknum. Í [[Seinni heimsbardagi|øðrum heimsbardaga]] ([[1939]]-[[1945]]) týndu [[Týskland|týsku]] nasistarnir einar 6 milliónir [[Jødadómur|jødar]]. Eftir [[Seinni heimsbardagi|annan heimsbardaga]] fluttu tíggjutúsundtals [[Jødadómur|jødar]] úr øllum heiminum til Ísraels, heimlandið hjá forfedrum sínum.
Síðani [[2003]] eru 9.400 rakettir og spreingivarparar sendir úr [[Gaza]] inn í Ísrael ([[2009]]). Í [[2005]] tók Ísrael seg úr [[Gaza]] sum ein part av "land fyri frið" politikkinum hjá [[Ariel Sharon]]. Túsundatals [[jødar]] vóru noyddir at flyta úr húsum sínum í [[Gaza]] tí ísraelska stjórning hevði gjørt eina avtalu við [[Palestina|palestinsku]] myndugleikarnar. Heilar ísraelskar bygdir og bygdaløg, á stødd við [[Klaksvík]], vóru javnaðar við jørðina - av [[Jødadómur|jødiskum]] myndugleikum, tí økið skuldi verða givið [[Palestina|palestinsku]] myndugleikunum í [[Gaza]].
Síðani [[Hamas]] tók valdið í [[Gaza]] hevur verið púra galið. Teir hava sent rakettir í hópatali inn yvir ísraelskar bygdir og sært og dripið nógvar ísraelar hesi seinastu árini. Mestsum hvønn tann einasta dag hava rakettir verið sendar úr [[Gaza]] inn í Ísrael. Í [[2008]] vóru 3.200 rakettir og spreingivarparar send úr [[Gaza]] inn í Ísrael. Serstakliga býurin [[Sderot]] hevur verið dýktur undir í rakettum frá [[Hamas]]. Mestrsum hvønn dag í 2008 so mong hava íbúgvararnir í [[Sdereot]] og aðrastaðni verið noyddir at fara í bumbuskýli.
Í vápnahvíldartíðarskeiðinum millum [[Hamas]] og Ísrael [[19. juni]] til [[19. desember]] í [[2008]] sendi [[Hamas]] 543 rakettir og spreingivarparar inn í Ísrael. Øll hesi raktett- og spreingivarparaálopini úr [[Gaza]] hava verið gjørd við tí endamáli at oyðileggja og drepa so nógvar [[jødar]] sum gjørligt, børn, kvinnu og menn. Ongi hernaðarmál hava verið nær í námind av har sum rakettirnar hava rakt.
Síðani álopini úr [[Gaza]] byrjaðu í [[2001]] hava 28 fólk í Ísrael latið lív, summi av hesum hava verið [[Palestina|palestinar]] og arbeiðarar úr øðrum londum, sum hava arbeitt í Ísrael. Í hesum sama tíðarskeiðinum, [[2001]]-[[2008]] eru 1000 fólk í Suðurísrael særd av somu rakettálopum. Í heili 8 ár hava ísraelsmenn verið dýktir undir í rakettum og spreingivarparum úr [[Gaza]].
== Landafrøði ==
[[Mynd:Israel_districts_numbered.png|thumb|left|120px|Landslutur í Ísrael]]
Ísrael er langt, smalt land á eysturstrondini við [[Miðjarðarhav]]. Landslagið er skiftandi, fruktagóðir dalar, turrar [[Oyðimørk|oyðimerkur]], fjøll, vøtn og áir. Ídnaðurin í landinum er fjølbroyttur, og landbúnaðurin er framkomin. Ein fjallaryggur norðan úr [[Libanon]] og suður ígjøgnum Ísrael skilur strandalendið frá [[Oyðimørk|oyðimørkunum]] eystanfyri. Fjallatindarnir eru kavataktir næstan alt árið, og higar koma mong ítróttarfólk at aka á skíðum. Á markinum ímillum Ísrael og [[Jordan]] er stórt vatn, ið eitur [[Deyðahav]]. Hetta er lægsti staður í heiminum (-395 m niðan sjóvar).
[[Mynd:Baha%27i_arc_from_archives.jpg|thumb|right|250px|Høvuðssæti hjá [[Bahá'í Trúgvin]] er í Ísrael.]]
=== Landslutir í Ísrael ===
* 1. Norður
* 2. Haifa
* 3. Center
* 4. Tel Aviv
* 5. Jerúsalem
* 6. Suður
* A. Golanheyggjar
* B. Vestan Jordaná
* C. Gazageiri
== Sí eisini ==
* [[Jødadómur]]
== Útvortis ávísing ==
*[http://www.israel.fo/ Ísraelsmissiónin]
[[Bólkur:Miðeystur]]
{{Link FA|en}}
{{Link FA|he}}
{{Link FA|no}}
{{Link FA|cs}}
{{Link FA|ru}}
[[ace:Israel]]
[[af:Israel]]
[[als:Israel]]
[[am:እስራኤል]]
[[an:Israel]]
[[ang:Israhēl]]
[[ar:إسرائيل]]
[[arc:ܐܝܣܪܐܝܠ]]
[[arz:اسرائيل]]
[[ast:Israel]]
[[az:İsrail]]
[[bar:Israel]]
[[bat-smg:Izraelės]]
[[bcl:Israel]]
[[be:Ізраіль]]
[[be-x-old:Ізраіль]]
[[bg:Израел]]
[[bn:ইসরায়েল]]
[[bo:ཨི་སི་ར་ཨེལ།]]
[[bpy:ইসরাইল]]
[[br:Israel]]
[[bs:Izrael]]
[[bug:Israel]]
[[ca:Israel]]
[[ceb:Israel]]
[[crh:İsrail]]
[[cs:Izrael]]
[[csb:Izrael]]
[[cu:Їꙁдраи́л҄ь]]
[[cv:Израиль]]
[[cy:Israel]]
[[da:Israel]]
[[de:Israel]]
[[diq:İsrail]]
[[dsb:Israel]]
[[dv:އިސްރާއީލު]]
[[dz:ཨིཛ་རཱེལ་]]
[[el:Ισραήλ]]
[[en:Israel]]
[[eo:Israelo]]
[[es:Israel]]
[[et:Iisrael]]
[[eu:Israel]]
[[fa:اسرائیل]]
[[fi:Israel]]
[[fiu-vro:Iisrael]]
[[fj:Isireli]]
[[fr:Israël]]
[[frp:Israyèl]]
[[fy:Israel]]
[[ga:Iosrael]]
[[gan:以色列]]
[[gd:Iosrael]]
[[gl:Israel - ישראל]]
[[gn:Israel]]
[[got:𐌹𐍃𐍂𐌰𐌴𐌻/Israel]]
[[gu:ઈઝરાયલ]]
[[gv:Israel]]
[[ha:Isra'ila]]
[[hak:Yî-set-lie̍t]]
[[haw:ʻIseraʻela]]
[[he:ישראל]]
[[hi:इज़रायल]]
[[hif:Israel]]
[[hr:Izrael]]
[[hsb:Israel]]
[[ht:Izrayèl]]
[[hu:Izrael]]
[[hy:Իսրայել]]
[[ia:Israel]]
[[id:Israel]]
[[ie:Israel]]
[[ig:Israel]]
[[ilo:Israel]]
[[io:Israel]]
[[is:Ísrael]]
[[it:Israele]]
[[ja:イスラエル]]
[[jbo:brogu'e]]
[[jv:Israèl]]
[[ka:ისრაელი]]
[[kab:Israyil]]
[[kg:Israel]]
[[kk:Израиль]]
[[kn:ಇಸ್ರೇಲ್]]
[[ko:이스라엘]]
[[ksh:Israel]]
[[ku:Îsrael]]
[[kv:Израиль]]
[[kw:Ysrael]]
[[ky:Израиль]]
[[la:Israel (civitas)]]
[[lad:Medinat Yisrael]]
[[lb:Israel]]
[[li:Israël]]
[[lij:Isræ]]
[[lmo:Israel]]
[[ln:Israel]]
[[lt:Izraelis]]
[[lv:Izraēla]]
[[mdf:Израиль]]
[[mk:Израел]]
[[ml:ഇസ്രയേല്]]
[[mn:Израйль]]
[[mr:इस्रायल]]
[[ms:Israel]]
[[mwl:Eisrael]]
[[na:Israel]]
[[nah:Israel]]
[[nap:Israele]]
[[nds:Israel]]
[[nds-nl:Israël]]
[[nl:Israël]]
[[nn:Israel]]
[[no:Israel]]
[[nov:Israel]]
[[nv:Ízrel Bikéyah]]
[[oc:Israèl]]
[[os:Израиль]]
[[pam:Israel]]
[[pih:Esrail]]
[[pl:Izrael]]
[[pms:Israel]]
[[pnb:اسرائیل]]
[[ps:اسرايل]]
[[pt:Israel]]
[[qu:Israyil]]
[[ro:Israel]]
[[ru:Израиль]]
[[sa:इस्रेल]]
[[sah:Исраил]]
[[sc:Israele]]
[[scn:Israeli]]
[[sco:Israel]]
[[se:Israel]]
[[sh:Izrael]]
[[simple:Israel]]
[[sk:Izrael]]
[[sl:Izrael]]
[[sq:Izraeli]]
[[sr:Израел]]
[[stq:Israel]]
[[sv:Israel]]
[[sw:Israel]]
[[szl:Izrael]]
[[ta:இசுரேல்]]
[[te:ఇజ్రాయిల్]]
[[th:ประเทศอิสราเอล]]
[[tl:Israel]]
[[tpi:Isrel]]
[[tr:İsrail]]
[[tt:Израиль]]
[[udm:Израиль]]
[[ug:ئىسرائىلىيە]]
[[uk:Ізраїль]]
[[ur:اسرائیل]]
[[uz:Isroil]]
[[vec:Israełe]]
[[vi:Israel]]
[[vo:Yisraelän]]
[[wa:Israyel (estat)]]
[[war:Israel]]
[[wo:Israayil]]
[[wuu:以色列]]
[[yi:ישראל]]
[[yo:Israel]]
[[zh:以色列]]
[[zh-min-nan:Í-sek-lia̍t-kok]]
[[zh-yue:以色列]]
| 