Akraberg

	Akraberg
	Bygd
Land	Føroyar
Sýsla	Suðuroya sýsla
Oyggj	Suðuroy
Kommuna	Sumbiar kommuna
Íbúgvar	0 (2015)
Postnummur	-
Markatal	-

Akraberg er sunnasta bygd í Suðuroy og harvið eisini í Føroyum. Í 1909 var viti bygdur í Akrabergi, ið er syðsti endi á Suðuroy. Samstundis var vitameistari og onnur vaktarfólk sett. Teinurin heim til næstu bygd, Sumba, er somikið langur, at neyðugt varð eisini at byggja sethús har til vitafólkini. Har man hava verið gomul bygd, søgnin sigur, at í gomlum døgum búðu frísar har. Nú er stórur viti í Akrabergi, og bara tann manning, sum sær vitan, vitja har.

Søgur og Sagnir

Bardagin í Mannafelsdali

Í Akrabyrgi við Sumba høvdu nakrir Frísar bústað sunnast á Suðuroy. Tá ið sóttin svarta kom til Suðuroyar, doyðu øll frísahúsini út; - tó slapp eitt undan sjúkuni, og kallast húsbóndin í tí “bóndin í Akrabyrgi”. Hann var viðgitin maður fyri styrki og átti átta prúðar og reystar synir.

Um somu tíð hesin bóndin livdi, er sagt, at grundvøllurin var lagdur til kirkjumúrin, sum stendur enn í Kirkjubø í Streymoy. Bispurin, sum tá sat í Kirkjubø, kallaðist Mús, sum tó mundi vera eyknevni. Hann píndi stórar skattir út av føroyingum at fáa kirkjuna bygda sum prýðiligast; - hetta líkaði øllum illa, og allir, ið búðu fyri sunnan Hórisgótu (í Suður-streymoy, Sandoy, Skúvoy og Suðuroy), synjaðu fyri at geva skattin og bundu felag sín ámillum at halda móti bispinum. Men bispurin fekk allar norðanmenninar at halda við sær ímóti hinum. Norðanmenninir skuldu koma saman í Norðstreymoy og samla lið fyri at herja á hinar og kúga teir undir biskupin; men tá ið sunnanmenn fingu njósn av hesum, tóku teir seg eisini saman í flokk og fóru sum skjótast norður í móti teimum.

Í Mannafelsdali, sum er norðan fyri Kalbaksbotn, møttust herirnir og ruku saman í bardagar. Sunnanmenninir vóru við undirlutan og máttu víkja; har varð stórt mannfall; í dalinum síggjast enn mangir heyggjar, hvar teir sigast at vera grivnir, sum fingu bana í hesum bardaganum; grasið er reytt, og er tað sagt at vera komið av blóðinum, sum har fleyt. Fyri norðan dalin stendur ein stórur steinur, sum kallast “Brynjumannaborð”, og tað er søgn, at hann hevur fingið navn av tí, at norðanmenninir hildu sigursveitslu har, tá ið sunnanmenninir flýddu. Oman á hesum klettinum liggur ein steinur, sum norðanmenninir høvdu til hav; hann, ið ikki var mentur at hevja steinin upp frá undirlaginum, slapp ikki við hinum í bardagan.

Árið eftir komu sunnanmenninir aftur at hevna henda ósigur, teir høvdu havt. Tá stóð stríðið í dalinum við bygdina í Kollafirði, og nú fingu sunnanmenn sigur. Teir høvdu fingið bóndan í Akrabygi og synir hansara at vera oddamenn og ganga fremstir í bardaganum.

Tvey vikingaskip, sum høvdu verið fyri sunnan, høvdu teir fingið at hjálpa sær, og tey vóru komin norður at herja og ræna víða hvar í bygdunum fyri norðan; tí sluppu mangir av norðanmonnunum ikki heiman, av tí teir tordu ikki lata konufólkið vera einsamalt heima, meðan hesum hernaðinum var at kvíða fyri.

So bar til hesa ferðina, at sunnanmenn vunnu sigur av hinum partinum og drupu nógv fólk. Bispurin mátti flýggja undan og slapp heil-bjargin til Kirkjubøar á bispasetrið, men sunnanmenninir vildu ikki skiljast sundur, fyrr enn teir høvdu fingið bispin dripnan, og fóru tí eftir honum. Tó tordi eingin at bróta dyr at fara inn at leggja hendur á hann, tí allir bóru teir ótta fyri at verða settir í bann av páva-num, og tí fingu teir bóndan í Akrabyrgi, sum var heiðin, at drepa hann. Hann stóð úti og rópaði inn í stovuna: “Er hin rádni Mús við hús?” Bispurin svarar:

“Nú situr Mús at kvøldmáltíð við borði, hann firraðist ei fyri mætari manni í norðri, men viti tú Belsmaðurin reiði, at Mús vil matnáðir eiga!”

Bispurin fór tá upp frá borði, læt seg í bispabúnaðin og slapp upp á kirkjumúrin við øksi í hendi at verja seg við har. Akrabyrgisbóndin og synir hansara tordu ikki at søkja at honum har, tí at hann hevði vápn, og múrurin var vígdur. Tó lovaðu teir, at hann skuldi ikki sleppa og vóru tí standandi undir múrinum at forða honum at koma omanaftur av honum, fyrr enn hann gavst sjálvur.

Í tríggjar nætur og dagar helt so hetta við; men tá ið triði dagurin var liðin at kvøldi, fell bispurin í óvít av svongd og tosta og datt út av múrinum niður á jørðina; hann raknaði tó við av fallinum, men tá varð hann straks dripin av bóndanum.

Tá ið bóndin í Akrabyrgi var deyður, settu synir hansara búgv í Sumba og vóru kristnaðir.^[2]